Bí quyết đầu tư của 5 ông trùm chứng khoán

Cuốn sách "Giàu từ chứng khoán". Ảnh: H.A.

Qua các hồ sÆ¡ và tÆ° liệu lÆ°u giữ, các nhà phân tích nhận thấy má»™t Ä‘iểm khá thú vị cả 5 nhà giao dịch cổ phiếu vÄ© đại nhất những năm 1890 là Jesse Livermore, Bernard Baruch, Gernal M.Loeb, Nicolas Darvas và William J.O’Neil đều áp dụng chiến lược và các nguyên tắc kinh doanh khá giống nhau.
> Chết vì chứng khoán

Những nhà kinh doanh này không nhất thiết phải có số vốn lá»›n khi bắt đầu sá»± nghiệp kinh doanh và để tăng số vốn này lên thành khoản tiền kếch xù. Livermore bắt đầu sá»± nghiệp của mình vá»›i vẻn vẹn chỉ má»™t vài Ä‘ôla (Ä‘ó là vào năm 1892), còn O’Neil cÅ©ng chỉ có 500 Ä‘ôla làm vốn kinh doanh ban đầu.

Thế nhÆ°ng, thua lá»— trong những năm đầu kinh doanh Ä‘ã giúp họ ra nguyên nhân cho những thất bại ấy. Họ nhận ra rằng vá»›i sá»± quyết tâm và thái Ä‘á»™ Ä‘úng đắn, tá»± tạo dá»±ng những nguyên tắc cho riêng mình thì mọi người đều có thể kiếm được số tiền Ä‘áng mÆ¡ Æ°á»›c khi bắt đầu tham gia vào thế giá»›i giao dịch cổ phiếu. Họ nhận ra rằng giao dịch cổ phiếu không phải là công việc dá»… dàng và quan niệm của rất nhiều người cho rằng có thể làm giàu nhanh chóng mà không cần cố gắng là hoàn toàn sai lầm.

Điều thú vị là, cả 5 nhà giao dịch vÄ© đại này đều áp dụng những nguyên tắc và ká»· luật giao dịch giống nhau. Xin giá»›i thiệu cùng Ä‘ông đảo bạn đọc.

Kỹ năng quan trọng số má»™t mà tất cả các nhà giao dịch đều biết Ä‘ó là tinh thần làm việc kiên cường. Bởi công việc giao dịch cổ phiếu cÅ©ng không có gì khác biệt so vá»›i những công việc khác. Phần thưởng xứng Ä‘áng sẽ giành cho những ai biết cố gắng ná»— lá»±c để giành được nó.

Ngoài Darvas ra thì hầu hết các nhà giao dịch đều kết luận rằng do giao dịch cổ phiếu yêu cầu phải luôn luôn cố gắng ná»— lá»±c không ngừng nên mọi người phải dành toàn bá»™ thời gian vào công việc này. Darvas là người duy nhất không dành toàn bá»™ thời gian của mình vào thị trường chứng khoán cÅ©ng nhÆ° giao dịch cổ phiếu. Má»—i ngày, ông chỉ dành khoảng 8 tiếng để nghiên cứu thị trường và cho rằng thế là quá đủ.

Các nhà giao dịch chứng khoán cho rằng muốn kiếm được nhiều lợi nhuận thì họ phải làm việc chăm chỉ vì thành công không thể đến má»™t sá»›m má»™t chiều được. Yếu tố thời gian Ä‘ã chứng minh được rằng cÅ©ng giống nhÆ° hầu hết những ná»— lá»±c Ä‘em lại kết quả, thành công bất ngờ không thường xuyên xuất hiện trên thị trường cổ phiếu. Nếu Ä‘iều này trở thành hiện thá»±c thì nó cÅ©ng sẽ không kéo dài lâu nếu nhà giao dịch không tập trung chú ý, không ná»— lá»±c kinh doanh và không áp dụng những nguyên tắc giao dịch hợp lý.

Điểm chung thứ hai là các nhà giao dịch cổ phiếu này đều cho rằng kinh nghiệm Ä‘óng vai trò rất quan trọng. Họ học hỏi từ chính những sai lầm của mình rút ra những bài học để Ä‘i tá»›i thành công con đường sá»± nghiệp. Theo họ, các nhà đầu tÆ° cần phải ghi nhá»› những kinh nghiệm mình Ä‘ã tích lÅ©y được khi đối mặt vá»›i khó khăn để khi gặp những tình huống tÆ°Æ¡ng tá»± có thể nhanh chóng giải quyết. Điều này đặc biệt Ä‘úng trên thị trường chứng khoán vì mô hình cổ phiếu và xu hÆ°á»›ng thị trường thường lặp Ä‘i lặp lại từ năm này sang năm khác và từ chu kỳ này sang chu kỳ khác.

Bên cạnh Ä‘ó, má»™t kỹ năng bắt buá»™c đối vá»›i má»™t nhà giao dịch cổ phiếu Ä‘ó là phải có khả năng kiểm soát cảm xúc. Để làm được Ä‘iều này, nhà giao phải lập ra những nguyên tắc hợp lý giúp họ kiểm soát cảm xúc. Cân bằng cảm xúc, trong khi vẫn tích cá»±c hoạt Ä‘á»™ng trên thị trường, là khả năng mà má»™t người giao dịch tốt phải có. Để làm được Ä‘iều này, chỉ những người Ä‘ã từng ở giữa ranh giá»›i giữa thành công và thất bại má»›i hiểu ra những nguy hiểm mà cảm xúc có thể gây ra.

Loeb và Darvas Ä‘ã phát hiện ra má»™t số đặc Ä‘iểm nhất định của má»™t số loại cổ phiếu. Loeb Ä‘ã miêu tả Ä‘úng nhất khi cho rằng cổ phiếu cÅ©ng có những giai Ä‘oạn giống nhÆ° con người. Đó là giai Ä‘oạn phôi thai, phát triển, trưởng thành và suy thoái. Giai Ä‘oạn đầu tÆ° Ä‘em lại nguồn lợi nhuận lá»›n nhất Ä‘ó là giai Ä‘oạn phát triển. Còn O’Neil phát hiện thấy cổ phiếu tuân theo má»™t số dạng nhất định và những dạng này sẽ tiếp tục còn lặp Ä‘i lặp lại và những cổ phiếu tốt nhất thường có những dạng hình thái giống nhau. Khả năng xác định dạng cổ phiếu và cổ phiếu Ä‘ó Ä‘ang ở giai Ä‘oạn nào sẽ là yếu tố Ä‘óng góp vào sá»± thành công của má»—i nhà giao dịch.

Những nhà giao dịch cổ phiếu vÄ© đại này đều có má»™t đặc Ä‘iểm chung là họ có Ä‘á»™ng cÆ¡ để đạt được mục tiêu to lá»›n Ä‘ã đề ra và để thành công trên thị trường chứng khoán. Đặc biệt, Loeb và Darvas đều cho rằng đối vá»›i họ việc đặt ra mục tiêu chiến lược giành được lợi nhuận cao nhất có thể là vô cùng quan trọng. Livermore, Baruch và O’Neil rõ ràng là có Ä‘á»™ng lá»±c, sá»± bền bỉ và kiên trì – những yếu tố này Ä‘ã thúc đẩy họ đạt được mục tiêu Ä‘ã đề ra của mình.

Có khả năng phán Ä‘oán và tÆ° duy tốt, có vốn hiểu biết chung và có tính khiêm nhường cÅ©ng là má»™t trong những kỹ năng quan trọng mà các nhà giao dịch phải học nếu muốn thành công trong bối cảnh thị trường luôn chứa Ä‘á»±ng nhiều thách thức. Sá»± thông minh chắc chắn sẽ giúp quá trình giao dịch diá»…n ra suôn sẻ hÆ¡n và Ä‘ây cÅ©ng là má»™t yếu tố cần phải có chứ không phải là Ä‘iều kiện tiên quyết. Trên thá»±c tế, thông minh hÆ¡n người Ä‘ôi khi khiến con người rÆ¡i vào tình trạng quá tá»± tin và họ sẽ phải trả giá đắt cho sá»± tá»± tin thái quá của mình trên thị trường chứng khoán.

Các nhà giao dịch này đều coi trọng kỹ năng phản ứng nhanh và khả năng thay đổi để phù hợp vá»›i sá»± thay đổi của thị trường. Mặc dù Livermore Ä‘ã từng phát biểu rằng thị trường không bao giờ thay đổi do bản tính con người không thay đổi. Thị trường chỉ thá»±c sá»± thay đổi theo hÆ°á»›ng vá»›i các công ty má»›i, thích nghi vá»›i những phát triển trong lÄ©nh vá»±c kinh doanh, trong nền kinh tế và trong phạm vi toàn thế giá»›i.

Phát biểu của ông đề cập việc mọi người phản ứng nhÆ° thế nào trÆ°á»›c má»™t sá»± kiện xảy ra, phản ứng của mọi người cÅ©ng không thay đổi nhiều do bản tính của con người. Má»™t nhà giao dịch giỏi phải có khả năng phản ứng vá»›i những biến Ä‘á»™ng của chu kỳ thị trường. Những nhà giao dịch cổ phiếu không có khả năng thay đổi và phản ứng vá»›i thị trường sẽ phải trả má»™t giá đắt.

Tất cả những nhà giao dịch cổ phiếu vÄ© đại này đều phát hiện ra những kỹ năng được liệt kê ở trên trên con đường tìm kiếm thành công cho mình. Đây là những kỹ năng cÆ¡ bản và hợp lý, vấn đề khó khăn Ä‘ó là họ phải áp dụng và hoàn thiện những kỹ năng này bằng cách chăm chỉ làm việc, tá»± mò mẫm học tập và phải cố gắng ná»— lá»±c trong nhiều năm liền.

Cả 5 nhà đầu tÆ° này đều có chung má»™t quan Ä‘iểm cho rằng giao dịch dá»±a trên việc nghe theo những lời khuyên từ người khác là má»™t sai lầm. Có vẻ nhÆ° mọi người đều có má»™t ý kiến riêng về loại cổ phiếu nào Ä‘ó và biết má»™t số thông tin nóng. Bạn nên nghi ngờ những thông tin này. Rất nhiều nhà giao dịch vÄ© đại Ä‘ã học được bài học đắt giá khi nghe theo người khác. Livermore Ä‘ã mất rất nhiều tiền khi nghe theo lời khuyên của Vua Cotton, Percy Thomas. Baruch cÅ©ng Ä‘ã mất toàn bá»™ số vốn đầu tiên của mình và phần lá»›n số tiền của cha ông khi nghe theo lời khuyên đầu tÆ° từ má»™t người ngoài cuá»™c.

Những kinh nghiệm này Ä‘ã khiến tất cả các nhà giao dịch tin rằng có lẽ nguyên tắc quan trọng nhất khi đầu tÆ° cổ phiếu Ä‘ó là hãy tá»± mình nghiên cứu thị trường và không nghe theo lời khuyên hay quan Ä‘iểm của người khác. Từ việc tá»± mình nghiên cứu thị trường, lịch sá»­ cổ phiếu, biểu đồ cổ phiếu… và việc không ngừng học hỏi, rút ra từ những kinh nghiệm thá»±c tế, má»—i người đều tá»± hoàn thiện khả năng Ä‘Æ°a ra quyết định phiên giao dịch và tá»± mình Ä‘Æ°a ra những quyết định giao dịch. Họ đều tin rằng không ai có thể kiểm soát được thị trường nhÆ°ng các nhà giao dịch vẫn có thể thành công nếu họ làm việc chăm chỉ, không ngừng học tập và tá»± mình tiến hành nghiên cứu thị trường.

Ngay cả Gerald Loeb, năm 1965, cÅ©ng Ä‘ã cập nhật thêm những chiến lược ông Ä‘ã học được trong vòng 30 năm cho cuốn sách kinh Ä‘iển của ông Cuá»™c chiến để tồn tại trong đầu tÆ° cổ phiếu (The Battle for Investment Survival) được xuất bản lần đầu tiên năm 1935. William O’Neil rất tin tưởng vào nguyên tắc tá»± mình nghiên cứu thị trường nên ông Ä‘ã sáng lập ra tờ Nhật báo Kinh doanh của Nhà đầu tÆ° (Investor’s Business Daily) và nhờ vậy những nhà đầu tÆ° cá nhân Ä‘á»™c lập có má»™t nguồn tham khảo để tá»± mình tiến hành nghiên cứu thị trường dá»±a trên thông tin có thá»±c và không lệch lạc.

Má»™t nguyên tắc giống nhau nữa của năm ông trùm cổ phiếu này là họ đều nghiên cứu rất kỹ lưỡng má»—i lần giao dịch của mình. Khi những nhà giao dịch này thua lá»—, họ không đổ lá»—i cho thị trường hay cho cổ phiếu của họ. Họ quan sát những hành Ä‘á»™ng của mình và quyết định phân tích nguyên nhân khiến cho họ thua lá»—. Hành Ä‘á»™ng này rất quan trọng. Bạn phải tá»± chịu trách nhiệm vá»›i tất cả những lần giao dịch của mình, không được coi thị trường là nguyên nhân khiến mình bị thua lá»—. Bạn không nên tức giận vá»›i thị thường.

Thay vào Ä‘ó, những nhà giao dịch này học được rằng chìa khóa để giảm thua lá»— và tiến bÆ°á»›c trên con đường tìm kiếm lợi nhuận là liên tục phân tích những lần giao dịch và sau Ä‘ó rút ra bài học từ những sai lầm này. Họ nắm rõ những lần giao dịch thành công của mình, do vậy, họ có thể loại bỏ những quyết định khiến họ bị thua lá»— và tận dụng những phiên giao dịch có thể kiếm được tiền lãi lá»›n. Tất cả họ đều ghi lại những lần giao dịch của mình và sau Ä‘ó họ sẽ kiểm tra lại đặc biệt là xem lại những lần giao dịch thua lá»—. Thừa nhận và luôn xem xét những sai lầm của mình nhÆ° má»™t sá»± nhắc nhở là Ä‘iều không hề dá»… dàng, nhÆ°ng nó sẽ giúp rất nhiều trong quá trình học tập không ngừng và các nhà giao dịch vÄ© đại này Ä‘ã chứng minh rằng nó hoàn toàn Ä‘úng.

Trong quá trình tá»± mình nghiên cứu, họ đều giữ bí mật về những lần giao dịch của mình. Livermore và Darvas thậm chí đề cập việc họ sá»­ dụng nhiều nhà môi giá»›i tiến hành việc giao dịch giúp mình bởi vì họ không muốn mọi người biết những hành Ä‘á»™ng của họ. Loeb cÅ©ng giữ im lặng về những lần giao dịch của mình, ông thậm chí không đề cập cụ thể những lần giao dịch Ä‘ó trong những ấn phẩm của mình. O’Neil không tiết lá»™ thông tin giao dịch của mình cho tờ báo IBD hoặc không công bố những cổ phiếu ông Ä‘ang nắm giữ.

Có được má»™t cổ phiếu ăn khách, Ä‘ang tạo ra nguồn lợi nhuận thá»±c sá»± trên thị trường chứng khoán là má»™t chuyện nhÆ°ng giữ cổ phiếu Ä‘ó lại là má»™t chuyện khác. Tạo ra má»™t tài khoản tiền mặt là má»™t đặc Ä‘iểm chung nữa của những nhà giao dịch vÄ© đại này. Baruch, Loeb và Darvas đều Ä‘ã ngừng má»™t số lần giao dịch để dá»± trữ. O’Neil chuyển lợi nhuận ban đầu sang cách thức đầu tÆ° chiến lược khác, nhÆ° là mua má»™t ghế trong Thị trường Chứng khoán New York, thành lập công ty nghiên cứu đầu tÆ° riêng và sau Ä‘ó sáng lập nên tờ Nhật báo Kinh doanh của Nhà đầu tÆ°. Livermore áp dụng phÆ°Æ¡ng pháp này nhiều hÆ¡n bất kỳ nhà kinh doanh nào khác, nhÆ°ng người ta đồn rằng ông Ä‘ã để dành má»™t quỹ rất lá»›n để tránh nhÆ° trÆ°á»›c kia khi bị mất hết số tiền lãi khổng lồ của mình.

Cả 5 nhà buôn tiền này đều cho rằng lúc nào cÅ©ng giao dịch trên thị trường không phải là chiến lược khôn ngoan. Đơn giản vì thị trường không phải lúc nào cÅ©ng mang lại cÆ¡ há»™i tốt nhất. Loeb và Darvas không tin tưởng vào việc tiếp tục giao dịch khi thị trường giảm giá hoặc có hiện tượng đầu cÆ¡ chờ giảm giá O’Neil cÅ©ng đồng tình vá»›i quan Ä‘iểm trên. Livermore không cho rằng ông có khả năng kiếm được lợi nhuận khi chÆ°a xác định được rõ ràng xu hÆ°á»›ng của thị trường, ông luôn tìm kiếm cÆ¡ há»™i giao dịch khi thị trường lên giá hoặc xuống giá. Rút khỏi thị trường nghÄ©a là nhà giao dịch đứng ngoài thị trường, họ sẽ giao dịch trở lại khi có cÆ¡ há»™i tốt hÆ¡n. Thời gian yên tÄ©nh khi rút lui khỏi thị trường sẽ giúp họ có thêm cÆ¡ há»™i phân tích thị trường và xu hÆ°á»›ng giá.

Nguyên tắc phân tích không ngừng trong khi rút lui khỏi thị trường cÅ©ng giống nhÆ° việc luyện tập của những vận Ä‘á»™ng viên hàng đầu trong những kỳ nghỉ. Bạn vẫn đạt phong Ä‘á»™ đỉnh cao và chắc chắn rằng mình sẵn sàng chuẩn bị khi thời cÆ¡ giao dịch đến.

Nhiều nhà đầu tÆ° được khuyên là nên giao dịch Ä‘a dạng các loại cổ phiếu để có thể giảm được rủi ro. Tất cả năm nhà giao dịch này đều không đồng tình vá»›i quan Ä‘iểm trên. Trên thá»±c tế, họ đều tin rằng việc kiếm được nhiều lợi nhuận nhất lại phụ thuá»™c việc bạn càng giao dịch càng ít cổ phiếu càng tốt và họ Ä‘ã chứng minh được quan Ä‘iểm của mình là Ä‘úng khi kiếm được nhiều triệu Ä‘ôla.

Vá»›i những trải nghiệm và những sai lầm khi mua và nắm giữ số ít loại cổ phiếu của các công ty có trụ sở tại New York được giao dịch trên thị trường chính thức, họ đều phát hiện ra rằng nếu mua Ä‘úng loại cổ phiếu trong Ä‘úng bối cảnh thị trường và sau Ä‘ó bán Ä‘úng thời Ä‘iểm thì có thể kiếm được nhiều lợi nhuận. Nguyên tắc này nghÄ©a là tập trung giao dịch má»™t số loại cổ phiếu hàng đầu – những cổ phiếu có nhu cầu lá»›n nhất tại thời Ä‘iểm Ä‘ó và không đầu tÆ° vào những loại cổ phiếu mà bạn không hiểu nhiều về lÄ©nh vá»±c Ä‘ó, nguyên tắc này Ä‘ã giúp họ trở thành người cá»±c kỳ giàu có. Gerald Loeb Ä‘ã từng nói rằng: “An toàn nhất là để tất cả số trứng của bạn vào má»™t cái rổ và quan sát rổ Ä‘ó”.

Khi nói đến việc Ä‘a dạng hóa cổ phiếu, những nhà giao dịch này cho rằng Ä‘iều quan trọng là phải hiểu về lÄ©nh vá»±c Ä‘ang định đầu tÆ°. Baruch rất tin tưởng việc nghiên cứu các thông tin về công ty càng nhiều càng tốt. Ông cÅ©ng cho biết việc thiếu hiểu biết về công ty định mua cổ phiếu là má»™t trong những nguyên nhân chính khiến ông thua lá»—. Tá»± mình tuân theo nguyên tắc để xác định cổ phiếu nào Ä‘ang là cổ phiếu hàng đầu và hiểu bối cảnh thị trường là những yếu tố cÆ¡ bản dẫn đến việc giao dịch cổ phiếu thành công.

Rõ ràng trong lÄ©nh vá»±c cổ phiếu, rất nhiều nguyên tắc Ä‘ã mang lại thành công cho những nhà giao dịch cổ phiếu vÄ© đại lại ngược vá»›i quan Ä‘iểm phổ biến từ trÆ°á»›c tá»›i nay. Giao dịch cổ phiếu cÅ©ng giống nhÆ° má»™t số việc trong cuá»™c sống, Ä‘ôi khi tốt nhất là hãy lá»±a chọn Ä‘i trên con đường có ít người qua hÆ¡n. Qua những nhà giao dịch này, ta thấy rõ những nguyên tắc chung này rất có tác dụng. Do vậy ngày càng nhiều các lượng nhà đầu tÆ° cổ phiếu áp dụng theo những nguyên tắc này vá»›i mục tiêu tạo ra được nhiều lợi nhuận trên thị trường.

(Trích từ cuốn "Giàu từ chứng khoán")