Quản lý (QL) từ xưa tá»›i nay vẫn là nhiệm vụ trung tâm cá»§a má»i tổ chức. Vá»›i thá»i gian, các công cụ công nghệ và phương pháp luáºn má»›i do con ngưá»i nghiên cứu, phát triển Ä‘ã giúp cho việc QL các tổ chức lá»›n ngày má»™t hữu hiệu hÆ¡n. Từ chá»— phụ thuá»™c vào tài năng bẩm sinh cá»§a con ngưá»i thành các quy trình (QT) khoa há»c công nghệ (KHCN) không phụ thuá»™c vào ngưá»i thá»±c hiện
QL cổ Ä‘iển dá»±a trên con ngưá»i
QL cổ Ä‘iển lấy con ngưá»i làm trung tâm cho nên phụ thuá»™c rất nhiá»u vào tài năng và nghệ thuáºt cá»§a ngưá»i lãnh đạo. Con ngưá»i trong QL cổ Ä‘iển là nhân tố tổng hợp cá»§a các yếu tố: cảm nháºn thá»±c tế, hình thành QT, xây dá»±ng chuẩn má»±c và ká»· luáºt tuân thá»§. Thưá»ng ngưá»i ta thấy ở những tổ chức cổ Ä‘iển thành công phải có những con ngưá»i biết nháºn định chính xác tình hình, biết láºp ra QT phối hợp má»i ngưá»i làm việc, biết láºp ra các chuẩn má»±c Ä‘o chính xác hiệu quả công việc, và biết tuân thá»§ nghiêm ngặt các QT và chuẩn má»±c Ä‘ó. Không phải tất cả má»i ngưá»i Ä‘á»u có thể há»™i tụ được những khả năng này, đặc biệt là khả năng nháºn định chính xác tình hình và láºp ra QT giải quyết vấn Ä‘á».
Trong QL cổ Ä‘iển, đặc biệt là ở phương Äông, việc tuyển chá»n nhân tài trở thành Ä‘iá»u kiện thiết yếu và đầu tiên cho QL thành công. Từ Ä‘ó xuất hiện quan niệm "hiá»n tài là nguyên khí quốc gia" và quan Ä‘iểm lấy ngưá»i tài làm trung tâm này được đẩy lên quá mức. Ngày nay, quan Ä‘iểm này Ä‘ã chuyển dịch: chá»n ngưá»i tâm phúc và tin cáºy để đặt vào các vị trí chá»§ chốt, bá» qua yếu tố xem xét tình huống để láºp QT cho sát các nghiệp vụ.
Ví dụ Ä‘iển hình vá» QL cổ Ä‘iển là việc Khổng Minh bầy binh bố tráºn trong cuá»™c chiến Xích Bích vá»›i Tào Tháo. Khổng Minh, má»™t nhà lãnh đạo và QL giá»i, Ä‘ã hình dung ra QT tráºn Ä‘ánh, bố trí các tướng lÄ©nh trấn giữ những Ä‘iểm chốt sẽ xảy ra chiến tráºn, và trao cho má»—i ngưá»i má»™t “túi gấm” mô tả QT xá» lý cho các tình huống cùng các tiêu chuẩn thành công. Äòi há»i căn bản vá»›i các tướng lÄ©nh là phải tuân thá»§ nghiêm ngặt những QT Ä‘ã được thiết láºp. Không có mấy ai trong lịch sá» có được khả năng láºp ra QT hoàn hảo sát vá»›i thá»±c tế như váºy.
Ngưá»i QL như váºy thá»±c sá»± là ngưá»i lao động trí tuệ cao, chuyển những nháºn biết cá»§a mình thành các tài liệu mô tả mục Ä‘ích cần đạt tá»›i, cách thá»±c hiện công việc, cách kiểm soát công việc theo mục Ä‘ích và sá» dụng sức mạnh tuân thá»§ cá»§a tổ chức để làm cho ý tưởng trở thành hiện thá»±c. Thiếu những lao động trí tuệ này, thá»±c tế ngưá»i ta sẽ không thể Ä‘iá»u khiển được hệ thống phức tạp Ä‘ang diá»…n ra.
|
QL hiện đại trên ná»n công nghệ
Ngày nay, các cÆ¡ quan và tổ chức Ä‘á»u có mức độ QL phức tạp vượt ra ngoài khả năng bao quát cá»§a con ngưá»i bình thưá»ng. Do Ä‘ó các tổ chức này Ä‘á»u có nhu cầu tìm kiếm những ngưá»i có khả năng QL giá»i. Nhưng hiển nhiên không thể có nhiá»u ngưá»i QL giá»i bẩm sinh như kiểu Khổng Minh được.
Vá»›i sá»± phát triển cá»§a KHCN, vấn đỠQL Ä‘ã thay đổi từ chá»— phụ thuá»™c vào tài năng bẩm sinh cá»§a con ngưá»i thành các QT KHCN không phụ thuá»™c vào ngưá»i thá»±c hiện. Vì váºy, QL hiện đại ngày nay nhấn mạnh vào việc xây dá»±ng các QT nghiệp vụ và sá»± tuân thá»§ QT, thay vì nhấn mạnh vào tài năng cá nhân và sá»± tuân thá»§ cá nhân.
QL hiện đại quan niệm cần trích rút ra các loại hình thông tin trong thao tác cá»§a những ngưá»i QL giá»i, để láºp thành các tri thức cá»§a tổ chức và từ Ä‘ó xác định ra cách váºn hành cá»§a tổ chức mà không bị lệ thuá»™c vào cá nhân ngưá»i thá»±c hiện. Việc trích rút ra tri thức cá»§a tổ chức là Ä‘iá»u rất quan trá»ng và thiết yếu cho má»i tổ chức hiện đại thích nghi vá»›i môi trưá»ng biến động nhanh ngày nay, vì các tri thức tổ chức làm việc phải thưá»ng xuyên thay đổi.
QL hiện đại không những thế còn đưa các yếu tố công nghệ má»›i vào làm ná»n tảng cho việc QL các tri thức cá»§a tổ chức. Äiá»u Ä‘ó có nghÄ©a là tất cả các cách tổ chức QT làm việc, các chuẩn má»±c công việc, các kiểm tra tuân thá»§ công việc Ä‘á»u phải được thá»±c hiện trên ná»n công nghệ, trên các hệ thống mạng máy tính. Äây là chá»— để cho các công cụ trợ giúp QL Ä‘i vào thá»±c tế má»™t cách không thể đảo ngược được.
QL hiện đại xem xét việc phân chia hoạt động cá»§a ngưá»i QL giá»i thành nhiá»u nhiệm vụ độc láºp nhau, có thể trao cho từng nhóm chuyên gia thá»±c hiện. Toàn tổ chức là bá»™ máy xâu chuá»—i công việc cá»§a các nhóm chuyên gia để thá»±c hiện mục tiêu.
|
Các nguyên tắc cá»§a QL hiện đại
Bên cạnh những yếu tố trá»±c cảm, quyết Ä‘oán cá»§a ngưá»i quản lý, các yếu tố KHCN cá»§a QL cần được nháºn diện và thá»±c thi để làm cho tổ chức phát triển vững chắc. Xuất phát từ những đặc trưng chính cá»§a ngưá»i QL các tổ chức, bên ngoài yếu tố sáng tạo cá»§a con ngưá»i, các yếu tố sau Ä‘ây cần được thiết láºp dá»±a trên các nguyên tắc KHCN:
1. Xây dá»±ng và hoàn chỉnh QT làm việc
2. Xây dá»±ng và hoàn chỉnh các tiêu chuẩn cho sản phẩm và dịch vụ
3. Xây dá»±ng và hoàn chỉnh QT đảm bảo chất lượng
4. Xây dá»±ng và phát triển ý thức tuân thá»§ QT và chuẩn
QT làm việc là dãy các hoạt động phối hợp công việc cá»§a nhiá»u chuyên gia, nhiá»u nhóm công tác để đạt tá»›i mục tiêu cá»§a tổ chức. QT này phải do chuyên gia trong các lÄ©nh vá»±c xây dá»±ng nên và cần phải được làm tài liệu cẩn tháºn để cho những ngưá»i kế tục có thể hiểu, thá»±c hiện và cải tiến chúng. QT này không phụ thuá»™c vào ngưá»i tham gia thá»±c hiện miá»…n là há» Ä‘áp ứng đủ yêu cầu kỹ năng nào Ä‘ó.
GIỚI THIỆU VỀ TÁC GIẢ |
|||
Ông Ngô Trung Việt Ä‘ã từng là thành viên và cố vấn cá»§a nhiá»u dá»± án phát triển CNTT cá»§a Chính Phá»§. Hiện ông là chuyên gia phân tích qui trình nghiệp vụ và giảng viên cao cấp cho táºp Ä‘oàn Công Nghệ DTT, đồng thá»i tham gia vào các dá»± án phát triển kiến trúc công ty và triển khai quản lí theo qui trình, đặc biệt vá»›i sản phẩm ChangeDriver. |
Các sản phẩm cá»§a từng công Ä‘oạn QT cần phải Ä‘áp ứng các tiêu chuẩn chất lượng do các nhóm chuyên môn theo dõi, kiểm nghiệm tuân thá»§ Ä‘úng các chuẩn Ä‘ã quy định. Toàn tổ chức tham gia vào việc đảm bảo chất lượng cho sản phẩm và dịch vụ được thá»±c hiện.
Việc theo dõi các QT trong sá»± váºn hành cá»§a nó cần được làm tài liệu chu Ä‘áo, để thông qua Ä‘ó ngưá»i QL có thể nắm sát diá»…n biến cá»§a thá»±c tế, Ä‘o lưá»ng được mức độ cÅ©ng như chất lượng công việc thá»±c hiện.
Tất cả những tài liệu này tạo nên tri thức cá»§a tổ chức trong việc QL váºn hành thưá»ng xuyên, theo thuáºt ngữ chuyên môn cá»§a tổ chức Ä‘ó chính là ‘kí ức cá»§a tổ chức’. Khi chưa có đủ các tài liệu này, công tác QL không thể thá»±c hiện má»™t cách hữu hiệu. Khi thay đổi nhân sá»±, tổ chức sẽ có nguy cÆ¡ hoạt động mất ổn định, các QT có thể bị thay đổi má»™t cách tuỳ tiện theo ý ngưá»i lãnh đạo má»›i. Äây là Ä‘iá»u rất thưá»ng xảy ra ở Việt Nam vì hầu hết các cÆ¡ quan Ä‘á»u chưa có hệ thống tri thức tổ chức được ghi lại trong kí ức tổ chức.
Vì váºy, Ä‘iá»u quan trá»ng cho các tổ chức là cần coi các QT hoạt động cá»§a mình như bá»™ khung pháp lý mà má»i ngưá»i Ä‘á»u phải tuân thá»§. Äể cho công tác lãnh đạo và QL các tổ chức mang tính khoa há»c khách quan, các tổ chức dần phải phát triển các bá»™ pháºn xây dá»±ng QT, thá»±c hiện QT và tư vấn-kiểm tra QT, má»™t hình thái cụ thể cá»§a quan niệm tam quyá»n phân láºp trong nhà nước pháp quyá»n: láºp pháp, hành pháp, tư pháp.
Trong QL hiện đại, ba khái niệm vá» QT này được tách ra độc láºp nhau và có thể trao cho các nhóm ngưá»i khác nhau trong tổ chức phụ trách. Nhưng vấn đỠlà, các tổ chức ngày càng phức tạp, dù có các nhóm chuyên môn hoá, cÅ©ng không thể bao quát hết nếu chỉ dá»±a vào đầu óc cá»§a từng cá nhân. Công nghệ và máy móc cùng phương pháp làm việc má»›i trở thành quan trá»ng để há»— trợ hữu hiệu cho con ngưá»i trong công tác QL tổ chức phức tạp. Do Ä‘ó việc tăng cưá»ng sá» dụng các công cụ xá» lý thông tin trong QL theo QT là má»™t yêu cầu tất yếu.
|
Ngô Trung Việt- Theo PcWorld