Äiá»u này nghe có vẻ rùng rợn, xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu cho ngÆ°á»i chết là má»™t công việc kinh doanh lá»›n. Khi bạn nghÄ© vá» nó, những ngÆ°á»i Ä‘ã khuất có tất cả những thuá»™c tính của má»™t thÆ°Æ¡ng hiệu tuyệt vá»i. Há» Ä‘áng ghi nhá»›, Ä‘áng yêu, và giá trị. Và bởi vì há» Ä‘ã không còn, nên những gì còn lại là vô giá.
Rất nhiá»u các nhân váºt nổi tiếng Ä‘ã qua Ä‘á»i kiếm nhiá»u tiá»n hÆ¡n nhiá»u so vá»›i khi há» còn sống. Trong danh sách “Những ngôi sao Ä‘ã qua Ä‘á»i kiếm được nhiá»u tiá»n nhất” năm ngoái do tạp chí Forbes bình chá»n, 13 ngÆ°á»i Ä‘ã mất kiếm được 247 triệu USD trong má»™t năm. Trong danh sách có tên các diá»…n viên, nhà soạn nhạc cÅ©ng nhÆ° những siêu sao khác. NhÆ° John Lennon và Ray Charles cùng vá»›i Albert Einstein, J.R.R Tolkien, và Andy Warhol.
Có lẽ ví dụ hiển nhiên rõ ràng nhất là sá»± bất tá» của ngôi sao Ä‘ã chết Elvis Presley. Ba mÆ°Æ¡i năm sau ngày qua Ä‘á»i, Presley vẫn được mệnh danh là “Vua” – và ông Ä‘ã chứng minh Ä‘iá»u Ä‘ó. Elvis Ä‘ã liên tục dẫn đầu danh sách bình chá»n của Forbes từ năm 2001, kiếm được 42 triệu USD trong năm 2006. Ông bị soán ngôi vào tháng 10-2006 bởi Kurt Cobain, nhÆ°ng má»™t phần là vì sá»± xuất bản cuốn catalo âm nhạc Nirvana vào năm Ä‘ó.
ThÆ°Æ¡ng hiệu Elvis Presley mạnh mẽ hÆ¡n bao giá» hết; thá»±c sá»±, sá»± nổi tiếng liên tục bất chấp cái chết. Theo Forbes, má»—i năm có 600.000 ngÆ°á»i đến thăm nhà của Presley ở Graceland, chỉ sau Nhà Trắng. Presley Ä‘ã bán ra 118 triệu album, chỉ đứng thứ hai sau The Beatles. Có khoảng 550 triệu con tem Mỹ tưởng niệm Elvis được bán ra vào năm 1993, 16 năm sau khi ông qua Ä‘á»i. HÆ¡n 250 công ty được cấp giấy phép hợp pháp sá» dụng hình ảnh của Presley.
Kể từ khi công ty giải trí CKX mua nhiá»u cổ phần để vào há»™i đồng quản trị của công ty Elvis Presley Enterprises năm 2005, Ä‘ã có má»™t sá»± thúc đẩy mạnh mẽ để giữ cho thÆ°Æ¡ng hiệu Presley tồn tại. Má»™t quảng cáo truyá»n hình hiện tại cho bang Tennessee Ä‘ã chiếu cảnh ca sÄ© Dolly Parton má»™t chiếc mui trần vá»›i má»™t ngÆ°á»i khác mà không ai xa lạ là Elvis Presley. Cảnh tượng được tái tạo lại bằng kỹ thuáºt số từ má»™t bá»™ phim năm 1967. Äó là hình ảnh đầu tiên của Presley được mua bản quyá»n để xuất hiện vá»›i má»™t siêu sao khác.
Elvis chỉ má»›i là má»™t hình mẫu vá» quyá»n năng bá»n bỉ của má»™t thÆ°Æ¡ng hiệu. Ngôi sao Ä‘iện ảnh Marilyn Monroe và James Dean, ngôi sao nhạc rock Jimi Hendrix và Jim Morrison, và Công nÆ°Æ¡ng Diana lừng danh vá»›i sá»± nổi tiếng sau khi chết. Lá»… ká»· niệm 10 năm ngày qua Ä‘á»i Công nÆ°Æ¡ng Diana, và sá»± tái Ä‘iá»u tra vụ án, dẫn đến sá»± lan truyá»n rá»™ng rãi của những chuyên Ä‘á» trên TV và má»™t niá»m hứng khởi được làm má»›i trên toàn thế giá»›i.
Sá»± qua Ä‘á»i của những ngôi sao tháºm chí có thể truyá»n sức sống cho những thÆ°Æ¡ng hiệu Ä‘ang héo úa. Vụ việc uống thuốc quá liá»u của Anna Nicole Smith, và bầu không khí nhÆ° lá»… há»™i trong cuá»™c tranh luáºn vá» tÆ° cách làm cha sau Ä‘ó, Ä‘ã quảng cáo cho các show truyá»n hình hiệu quả hÆ¡n là lúc cô ta còn sống.
Khi bi kịch xảy đến vá»›i những ngôi sao trẻ tuổi, nhÆ°ng nhá» Ä‘ó há» có thể vÆ°Æ¡n đến tầm cao tiếng tăm má»›i. James Dean và Richie Valens xuất hiện vá»›i tầm cỡ to lá»›n hÆ¡n là khi há» còn sống. John F.Kennedy vẫn tồn tại vì bi kịch chết yểu của mình. “Khi bạn chết trẻ, bạn sẽ sống mãi cùng thá»i gian”, theo lá»i Mark Roesler, Ä‘iá»u hành công ty CMG Worldwide, trong má»™t cuá»™c phá»ng vấn vào năm 2003 vá»›i tá» The New York Times. Roesler Ä‘ã Ä‘i tiên phong trong lÄ©nh vá»±c bảo vệ những ngôi sao Ä‘ã khuất và tài sản của há». Khách hàng Ä‘ã khuất đầu tiên của CMG là Elvis Presley.
Ngày nay, há» giá»›i thiệu thêm nhiá»u ngôi sao Ä‘ã qua Ä‘á»i hÆ¡n bất cứ công ty nào, gồm có Babe Ruth, Joe Louis, Duke Ellington, Billie Holiday, Malcolm X, Jack Kerouac, và Mark Twain.
Roesler mô tả công việc kinh doanh của mình trong cuá»™c phá»ng vá»›i tạp chí Business Horizons (tháng 3-4 năm 2007), được xuất bản bởi TrÆ°á»ng đại há»c Indiana University’s Kelly School of Bussiness. Ông nói: “Trong việc giá»›i thiệu những khách hàng nhÆ° Marilyn Monroe và James Dean, chúng tôi Ä‘ã Ä‘Æ°a vào má»™t chiến dịch tiếp thị toàn diện trong ná»— lá»±c mang những tính cách này vào thÆ°Æ¡ng hiệu. Äể làm việc Ä‘ó, chúng tôi chá»n lá»±a những chÆ°Æ¡ng trình Ä‘úng đắn qua Ä‘ó củng cố và xây dá»±ng những sản phẩm trở thành những thÆ°Æ¡ng hiệu tồn tại lâu dài”
Ngày nay, những chÆ°Æ¡ng trình xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu bao gồm những hợp đồng bản quyá»n béo bở, kỹ thuáºt số hóa nhân cách, và những trang web chính thức. Roesler nói công ty của ông Ä‘ã phục hồi hàng trăm tên miá»n Internet cho các khách hàng. Số lượt truy cáºp vào trang web giá»›i thiệu các ngôi sao nổi tiếng của CMG lên đến 20 triệu má»—i ngày.
Má»™t trong những sá»± phức tạp thú vị của việc kinh doanh trên tên tuổi những ngÆ°á»i Ä‘ã khuất, Roesler chỉ ra, là sá»± thiếu vắng luáºt lệ. Chúng khác nhau qua má»—i thành phố và đất nÆ°á»›c. Sá»± khai thác hình ảnh Công nÆ°Æ¡ng Diana sau khi chết là kết quả của má»™t sá»± tháºt là nÆ°á»›c Anh không có bất cứ má»™t đạo luáºt nào để bảo vệ má»™t ngÆ°á»i nổi tiếng Ä‘ã mất, theo lá»i Roesler.
Váºy thì hiếm có những ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng mà hành Ä‘á»™ng Ä‘Æ¡n giản của há» làm nên má»™t sá»± khác biệt lá»›n lao trên thế giá»›i – những ngÆ°á»i nhÆ° nhà hoạt Ä‘á»™ng vì dân quyá»n Mỹ Rosa Parks. Khi Parks qua Ä‘á»i vào tháng 10-2005,những nhà tiếp thị cẩu thả Ä‘ã cố gắng lợi dụng hình ảnh của bà.
Äó là lý do tại sao vào tháng 4-2006, Há»c viện Parks, được giao phó bởi Rosa Parks trong việc bảo vệ hình ảnh của bà, Ä‘ã thuê công ty của Mark Roesler. CMG Ä‘ã thÆ°Æ¡ng lượng má»™t bản hợp đồng mà hình ảnh của Parks xuất hiện trong quảng cáo của Chervolet.
Những ngÆ°á»i giàu có và nổi tiếng có thể được ngÆ°á»i này sùng kính và cÅ©ng có thể bị ngÆ°á»i khác chỉ trích, nhÆ°ng cuối cùng há» vẫn là những “sản phẩm” cho các khán giả. Và khi những ngÆ°á»i nổi tiếng thá»±c hiện chuyến phiêu lÆ°u đến vá»›i sá»± bất tá», Ä‘ó sẽ là sá»± khởi đầu, sau Ä‘ó là sá»± hình thành những thÆ°Æ¡ng hiệu tiêu dùng – những thÆ°Æ¡ng hiệu cung cấp cho các fan hâm má»™ ký ức vÄ©nh cá»u, và những ngÆ°á»i kế vị vá»›i lợi nhuáºn không ngừng nhá» sá»± nổi tiếng của há».
(Theo Lantabrand)