Từ chuyện e-mail đến chuyện website

Hôm nọ, một đồng nghiệp người Úc với điệu bộ hớt hải đến hỏi tôi: “Ông có biết là giáo sư N. mới bị mất việc không?”. Tôi cũng ngạc nhiên khi nghe “hung tin”, bởi vì giáo sư N. (với thâm niên công tác tại một trường đại học lớn ở TPHCM hơn 30 năm qua) vẫn liên lạc và trao đổi với tôi khá thường xuyên, nếu anh mất việc hay nghỉ hưu thì chắc chắn sẽ báo cho tôi biết. Tôi tò mò hỏi vị đồng nghiệp rằng làm sao ông biết, thì ông cầm bản in e-mail của giáo sư N. gửi cho ông và nói: “Đây này, ông ấy gửi thư cho tôi qua địa chỉ yahoo!, chứ không qua địa chỉ của trường nữa!”. Tôi hiểu ra câu chuyện nhưng thấy ngại phải giải thích đầu đuôi, nên chỉ nói ngắn gọn rằng giáo sư N. vẫn còn làm việc và có lẽ vì một lý do nào đó nên phải sử dụng địa chỉ e-mail công cộng.

Cái “lý do gì đó” là điều mà giáo sư N. đã từng phàn nàn nhiều lần về hệ thống Internet của trường đại học quá chập chờn, không đáng tin cậy. Đã nhiều lần, anh không thể nhận e-mail đồng nghiệp nước ngoài gửi vì hệ thống Internet của trường có sự cố. Có khi là những e-mail có nhiều thông tin chuyên môn quan trọng. Do đó, anh N. quyết định sử dụng địa chỉ e-mail từ yahoo!, và điều này đã gây ra không ít hiểu lầm cho đồng nghiệp và bạn bè nước ngoài.

Địa chỉ e-mail chính thức là một “biểu tượng” về uy tín và địa vị của người gửi. Dù biết rằng nhận xét này có lẽ hơi quá, nhưng đó là một thực tế. Thử tưởng tượng nếu Tổng thống Bush sử dụng địa chỉ e-mail từ yahoo! hay hotmail mà không từ whitehouse.gov thì người ta sẽ nghĩ sao. Nếu một luật sư liên lạc với khách hàng mà sử dụng địa chỉ e-mail từ các địa chỉ công cộng thì chắc chắn chẳng thân chủ nào dám làm ăn với văn phòng luật sư đó. Nếu một tập đoàn muốn đầu tư 30 tỉ đô la Mỹ mà không có đến một website chính thức thì nói ai nghe !

Má»™t Ä‘iều đáng buồn là rất nhiều e-mail mà tôi nhận được từ bạn bè và đồng nghiệp từ Việt Nam là xuất phát từ các địa chỉ công cá»™ng. Những người sá»­ dụng địa chỉ công cá»™ng không chỉ giá»›i hạn trong sinh viên, học sinh, mà còn là những hiệu trưởng và hiệu phó trường đại học, giáo sÆ° đại học, vụ trưởng và cả các thứ trưởng của các bá»™… Cầm tấm danh thiếp của má»™t quan chức vá»›i đủ thứ học vị, học hàm, và li ti những chức vụ quan trọng, nhÆ°ng kèm theo là địa chỉ e-mail công cá»™ng, tôi cảm thấy lúng túng. Nếu tôi giá»›i thiệu má»™t quan chức vá»›i người nÆ°á»›c ngoài vá»›i má»™t địa chỉ e-mail nhÆ° thế, họ sẽ nghÄ© gì ?

Thật ra, các đại học và bộ ở nước ta đều có website. Nhưng có website là một chuyện, sử dụng website cho việc gì lại là chuyện khác. Một website hữu dụng phải là một trung tâm thông tin và trung tâm cung cấp dịch vụ thông tin. Lấy ví vụ các đại học bên Mỹ, châu Âu hay Úc, website của họ không chỉ cung cấp thông tin về chương trình đào tạo, thành tựu nghiên cứu khoa học, mà còn là một thư viện điện tử, một trung tâm cung cấp dịch vụ Internet cho các giáo sư và nhân viên của trường, kể cả dịch vụ cơ bản nhất là e-mail.

Trong khi đó, phần lá»›n (không phải tất cả) các website của trường đại học và các bá»™ ở nÆ°á»›c ta hình nhÆ° lập ra cho có, chứ không mang chức năng cung cấp thông tin thiết thá»±c về hoạt Ä‘á»™ng của cÆ¡ quan. Thật ra, rất nhiều website cung cấp những thông tin mà đồng nghiệp nÆ°á»›c ngoài không muốn đọc (nhÆ° cÆ¡ cấu tổ chức của khoa, ban, ngành), nhÆ°ng những thông tin họ cần biết thì lại không có (nhÆ° thông tin về công trình nghiên cứu, bài giảng, và chÆ°Æ¡ng trình đào tạo) ! Thậm chí, còn có website chết, vì không được cập nhật thường xuyên. Lại có nhiều website tuy mang tiếng là cÆ¡ quan thông tin chính thức của bá»™ hay trường đại học, nhÆ°ng thiết kế thiếu nghiêm túc, sá»­ dụng những hình ảnh màu mè, những hoạt cảnh nhảy nhót vô bổ …

Hệ quả là các quan chức, kể cả quan chức cao cấp, không sá»­ dụng e-mail từ website của cÆ¡ quan mình. Má»™t website của má»™t trường đại học hay bá»™ mà không cung cấp cho cán bá»™, nhân viên của mình má»™t địa chỉ e-mail chính thức và sá»­ dụng thông suốt, không nghẽn thÆ°, mất thÆ°… thì chỉ có thể nói là vô dụng. Địa chỉ e-mail là chuyện quá nhỏ nhÆ°ng ý nghÄ©a của nó không nhỏ chút nào.