Cổ phiếu: mua khi giá lên hay chờ giá quá rẻ?

Trên thị trường thế giá»›i hiện nay tồn tại hai chiến lược đầu tÆ° mà nhiều người theo Ä‘uổi và được Ä‘Æ°a vào chÆ°Æ¡ng trình giảng dạy của má»™t số trường đại học, Ä‘ó là đầu tÆ° thuận xu thế (momentum investing) và đầu tÆ° nghịch xu thế (contrarian investing).

Đầu tÆ° thuận xu thế: Mua cao để bán cao hÆ¡n

Lý thuyết đầu tÆ° thuận xu thế dá»±a trên những nghiên cứu và trải nghiệm thá»±c tế của các quỹ đầu tÆ°. Jegadeesh và Titman (1993) là những người đầu tiên thá»±c hiện nghiên cứu về vấn đề này.

Họ Ä‘ã kết luận rằng, chiến lược mua những cổ phiếu Ä‘ã tăng giá trong ngắn hạn, có tá»· suất sinh lợi rất cao trong khoảng 3 – 12 tháng trÆ°á»›c Ä‘ây, gọi là các "winner", thì sẽ tiếp tục tạo ra tá»· suất lợi nhuận cao trong 3 – 12 tháng tiếp Ä‘ó, và đặc biệt là nếu cổ phiếu nào Ä‘ã tạo lợi nhuận cao cho nhà đầu tÆ° trong 6 tháng trÆ°á»›c thì sẽ tiếp tục tạo ra tá»· suất sinh lợi cao trong 6 tháng

 

sau Ä‘ó.

Hàng trăm nghiên cứu trên 30 thị trường, đăng trên các tạp chí hàng đầu nhÆ° Journal of Finance, Journal of Financial Economics thừa nhận Ä‘iều này. Ngạc nhiên hÆ¡n, nhiều quỹ đầu tÆ° Ä‘ã thá»±c hiện chiến lược này (mua cổ phiếu Ä‘ang biểu hiện tốt, bán khống cổ phiếu Ä‘ang biểu hiện kém), gọi là các quỹ theo xu thế (momentum fund), ra đời từ thập niên 80 của thế ká»· trÆ°á»›c vẫn Ä‘ang sống khỏe!

Nhiều người hỏi, Ä‘ó là chuyện của Mỹ, vậy còn ở Việt Nam?

Câu trả lời là Ä‘iều này hoàn toàn có thể xảy ra vì tá»· suất sinh lợi trên thị trường chứng khoán Việt Nam có tính thuận xu thế: do giá»›i hạn biên Ä‘á»™ dao Ä‘á»™ng giá nên giá tăng chÆ°a hết xu thế của nó trong má»™t ngày thì sẽ có xu hÆ°á»›ng tiếp tục tăng; ngoài ra, do không được phép bán khống nên nhà đầu tÆ° có xu hÆ°á»›ng níu kéo xu thế tăng mãi.

Tuy nhiên, liệu đợt tăng giá trong má»™t vài ngày Ä‘ã đủ để thị trường nhận ra là nên Ä‘i theo chiến lược thuận xu thế để mua?

Câu trả lời là chÆ°a. Vì số ngày tăng giá thường quá ít, do Ä‘ó nhà đầu tÆ° chá»› nên "bắt chÆ°á»›c không Ä‘úng cách" chiến lược này. Tốt nhất là chờ thêm má»™t khoảng thời gian và xác định cổ phiếu nào Ä‘ã liên tục biểu hiện tốt gần Ä‘ây.

Đầu tÆ° nghịch xu thế: Chờ giá thật rẻ má»›i mua

Khi giá cổ phiếu Ä‘ang giảm quá mức thì tâm lý chung của các nhà đầu tÆ° là cổ phiếu loại này sẽ tiếp tục giảm, nên tránh xa.Tuy nhiên, theo quan Ä‘iểm của các nhà phân tích nghịch thị trường (contrarian analyst), những người Ä‘i ngược thị trường thật ra là Ä‘i trÆ°á»›c thị trường để tìm kiếm lợi nhuận. Khoản tiền đầu tÆ° thấp nhÆ°ng lợi nhuận mang lại có thể rất cao.

Ở nÆ°á»›c ngoài, ít người theo Ä‘uổi chiến lược nghịch xu thế hÆ¡n là chiến lược thuận xu thế. Tại sao chiến lược này nghe tốt vậy (đầu tÆ° ít, lời nhiều) mà lại có ít người tham gia?

Câu trả lời là để trở thành "anh hùng" Ä‘i ngược xu thế thành công không phải là dá»… dàng. Khó khăn trÆ°á»›c tiên mà họ phải đối diện là sức ép từ Ä‘ám Ä‘ông. Ngày qua ngày, họ luôn nhận được thông tin trái ngược vá»›i những gì mà họ nghÄ© và mong chờ từ những nhà đầu tÆ° bình thường đến những chuyên gia phân tích. Nếu không có má»™t thần kinh vững vàng, khả năng chịu Ä‘á»±ng cao thì khó có thể trở thành má»™t contrarian được.

Bên cạnh Ä‘ó, họ còn phải có sá»± nhẫn nại để chờ đợi cổ phiếu hồi phục, có khi kéo dài 2 – 3 năm (Ä‘iều này hoàn toàn có thật ở má»™t thị trường phát triển, có cổ phiếu liên tục mấy năm không tăng giá và bị lãng quên).

Yếu tố quan trọng để trở thành người Ä‘i ngược xu thế thành công là xác định Ä‘úng cổ phiếu Ä‘ang quá rẻ và sẽ khởi sắc lại, đồng thời chọn được thời Ä‘iểm mua bán thích hợp. Để làm được Ä‘iều Ä‘ó, nhà đầu tÆ° phải kết hợp nhuần nhuyá»…n cả hai kỹ năng: phân tích kỹ thuật và phân tích cÆ¡ bản.

Má»™t yếu tố không thể không nhắc đến là khả năng tài chính của nhà đầu tÆ°. Đầu tÆ° vào cổ phiếu loại này Ä‘òi hỏi phải có sá»± Ä‘a dạng hóa bằng cách mua nhiều loại cổ phiếu khác nhau để giảm bá»›t rủi ro và có thể phải bị đọng vốn trong má»™t thời gian khá dài. Những yêu cầu vừa nêu trên giải thích tại sao đầu tÆ° nghịch xu thế không phổ biến nhÆ° những cách đầu tÆ° khác.

Theo David Dreman (1998), khi đầu tÆ° nghịch xu thế, các quy tắc lá»±a chọn là: các cổ phiếu có 1 trong 4 tá»· số phân tích cÆ¡ bản là P/E, P/BV (thị giá trên giá trị sổ sách), P/CF (thị giá trên dòng tiền rá»—i – số tiền còn lại của công ty khi thanh toán hết các chi phí) và P/Div (thị giá trên cổ tức) thấp nhất ngành.

Má»™t số nghiên cứu của Anthony Gallea thì cho rằng, cổ phiếu nào thỏa mãn hai Ä‘iều kiện cÆ¡ bản sau thì gần nhÆ° chắc chắn Ä‘ây sẽ là má»™t cÆ¡ há»™i đầu tÆ° tuyệt vời:

– Thứ nhất, giá cổ phiếu Ä‘ã giảm hÆ¡n 50% so vá»›i giá cao nhất trong vòng 12 tháng (Ä‘iều này có vẻ không phù hợp đối vá»›i thị trường Ä‘ang phát triển khi mà Ä‘á»™ biến Ä‘á»™ng rất lá»›n, do Ä‘ó có thể tá»· lệ này nên là 60 hay 70% chăng?).

– Thứ hai, người trong ná»™i bá»™ công ty mua vào cổ phiếu và không bán ra.

Ngoài ra, Anthony Gallea Ä‘Æ°a thêm má»™t số yếu tố mang tính kỹ thuật để tham khảo nhÆ°:

– Giá cổ phiếu bất ngờ giảm mạnh vá»›i khối lượng giao dịch tăng cao (Ä‘iều này chÆ°a được kiểm định ở Việt Nam xem có Ä‘úng không).

– Giá cổ phiếu Ä‘ang trong giai Ä‘oạn không có xu hÆ°á»›ng rõ ràng, giằng co giữa lên và xuống. Lúc này chính là lúc cổ phiếu Ä‘ang chuẩn bị bÆ°á»›c vào giai Ä‘oạn phục hồi (Ä‘iều này tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i lý thuyết phân tích kỹ thuật về khu vá»±c giằng co giá – congestion area).

– P/E hiện tại thấp hÆ¡n 40% so vá»›i P/E cao nhất trong 5 năm qua.

– P/BV thấp hÆ¡n 1.

Mua rồi thì khi nào nên bán? Má»™t số gợi ý nhÆ° sau:

– Khi các tá»· số nêu trên bắt đầu bằng vá»›i tá»· số của thị trường.

– Sau 2,5 – 3 năm nắm giữ cổ phiếu mà không có kết qủa.

– Khi có thông tin ảnh hưởng nghiêm trọng đến triển vọng của công ty.

– Khi giá cổ phiếu tăng 50% so vá»›i lúc mua.