Hỏi: Chúng tôi đã tuyển một CEO cho một công ty mà chúng tôi thành lập trước đây và sau khoảng 5 tháng, chúng tôi nhận thấy rằng người quản lý nhỏ này chỉ muốn kiểm soát mọi thứ. Chúng tôi sắp tuyển dụng một CEO cho một công ty mới thành lập khác và muốn biết làm thế nào để lựa chọn một CEO phù hợp với văn hoá công ty mà chúng tôi đang xây dựng. Liệu có các bài kiểm tra hoặc những câu hỏi cụ thể nào dùng cho phỏng vấn và những cách hoạt động để tìm? Làm thế nào để bạn biết liệu một ứng cử viên CEO có thể quản lý mà không cần kiểm soát?
Đáp: Tôi có thể hiểu sự lo lắng của bạn về việc tuyển dụng một CEO phù hợp hoặc tốt nhất. Mọi thành công và thất bại của các công ty có thể xuất phát ở mọi nấc thang quản lý, nhưng cuối cùng CEO là người phải chịu trách nhiệm về mọi hậu quả.
Chắc chắn là không có một CEO hoặc ông chủ “tốt duy nhất”. Cá nhân này là sự kết hợp của các đặc điểm, hành vi, tính cách, kiến thức, kỹ năng và năng lực cá nhân và nghề nghiệp. Các nhà nghiên cứu quản lý chưa xác định được những nhân tố nào trong số này đi kèm với các lý thuyết quản lý hoặc lãnh đạo nào là hiệu quả nhất. Tuy nhiên, hầu hết mọi người đều nhất trí rằng sự thành công chắc chắn phụ thuộc vào việc kết hợp tốt nhất các nhân tố đó với môi trường hoặc văn hoá của công ty bạn. Chẳng hạn CEO thành đạt của IBM có thể không thành công ở chuỗi siêu thị của bang hoặc các cửa hàng sửa chữa đồ công nghệ cao. Thất bại hay thành công không chỉ bắt nguồn từ bên trong cá nhân, mà còn từ việc cá nhân đó làm việc trong nền văn hoá hiện thời hoặc nền văn hoá tương lai mà CEO đó nỗ lực để xây dựng.
Bạn dường như đã có ý niệm về tầm quan trọng của một CEO tiềm năng phù hợp với văn hoá doanh nghiệp bạn. Hãy để tôi cung cấp thêm một số ý tưởng và câu hỏi để tăng thêm nhận thức của bạn về những khía cạnh tạo nên văn hoá công ty và những nhân tố cần thiết mà một ứng cử viên CEO phải có nhằm làm việc hiệu quả trong môi trường văn hoá đó.
Trước hết, văn hoá nói chung được định nghĩa là tổng hoà các hành động, cấu trúc, chính sách, niềm tin, truyền thuyết, nghi lễ, lịch sử và giá trị của một nhóm hoặc tổ chức. CEO và những người mà ông/bà ta tin tưởng và/hoặc ủy quyền phải có trách nhiệm sáng tạo hoặc phát triển các khía cạnh hiện thời của văn hoá đó.
Nếu bạn muốn nâng cao cơ hội tuyển dụng được ứng cử viên tốt nhất cho văn hoá của bạn, thì bạn cần đánh giá kỹ môi trường bên trong và bên ngoài của doanh nghiệp bạn, dù cho tổ chức của bạn lớn hay nhỏ đến cỡ nào. Chẳng hạn, CEO sẽ làm việc với ai: các CEO khác? Lãnh đạo cộng đồng? báo giới? Tầm nhìn của CEO về công ty của bạn là gì? Nó khác biệt với quan điểm của bạn đến mức nào? CEO muốn tiếp nhận công ty của bạn ở tình trạng như thế nào hay ứng cử viên đó hài lòng với tình trạng hiện thời? Người này có mục tiêu gì để chuyển từ thế giới hôm nay sang thế giới ngày mai? Điều đó sẽ được thực hiện như thế nào? Với chi phí bao nhiêu và cho ai? với mức độ thay đổi như thế nào? sử dụng quá trình thay đổi nào?
Ứng cử viên CEO tán thành những giá trị nào? Người này cảm nhận như thế nào về các giá trị: trung thực, liêm chính và đạo đức? Các vấn đề liên quan đến kết quả như năng suất lao động, doanh thu và chất lượng? Các giá trị như làm việc độc lập hay làm việc theo nhóm? Phong cách lãnh đạo có tổ chức cao độ hay ít tính tổ chức. Các quy trình độc đoán hay dân chủ? Hướng tới con người hay hướng tới năng suất? Tin tưởng hay không tin tưởng? Sáng tạo hay tập trung vào hiện tại? Chấp nhận rủi ro hay đảm bảo an toàn?
Tất nhiên, đây chỉ là một số mô tả có thể giúp xác định một CEO thành công. Bước căn bản nhất đối với bạn và đồng nghiệp của bạn là trả lời những câu hỏi này. Sau đó, xem lại các bản lý lịch và phỏng vấn ứng cử viên để xác định họ gần với bức tranh mô tả về ứng cử viên lý tưởng đối với công ty của bạn đến mức nào. Trong quá trình đưa ra quyết định, hãy đặt các câu hỏi phù hợp với ứng cử viên đó và yêu cầu người đó phải trả lời một cách cụ thể và có thể đo lường được kể cả các ví dụ mà ứng cử viên đã làm hoặc không làm trong các tình huống khác nhau.
David G. Javitch
TS. David G. Javitch, là nhà tâm lý học tổ chức và chủ tịch của Javitch Associates, một công ty tư vấn tổ chức ở Newton, Massachusetts. Với hơn 20 năm kinh nghiệm làm việc với giám đốc điều hành của nhiều ngành khác nhau, Javitch là một tác giả được thế giới công nhận, diễn giả chính và chuyên gia tư vấn về các vấn đề quản lý và lãnh đạo quan trọng.