Năm sai lầm chết người khi đầu tư

Tháng 3-1999, má»™t công ty Internet tên AppNet Systems phát Ä‘i thông cáo báo chí cho biết sẽ sá»›m niêm yết trên thị trường chứng khoán. Lúc Ä‘ó là thời bùng nổ các công ty dot.com nên thiên hạ đổ xô săn lùng mua cổ phiếu của công ty này. Rủi thay nhiều người nhầm nó vá»›i má»™t công ty khác vì mã chứng khoán của chúng gần giống nhau (APNT và APT). Giá cổ phiếu Appian, là công ty bị nhầm tăng vọt 140.000% trong vòng hai ngày, tức má»™t người sở hữu 1.000 Ä‘ô la cổ phiếu của Appian vào thứ Hai sẽ thấy nó biến thành 1,4 triệu Ä‘ô la vào thứ TÆ°. NhÆ°ng chỉ hai ngày thôi – sau Ä‘ó nhà đầu tÆ° biết mình nhầm và giá Appian sụt về mức cÅ©.

1. Mua bán quá nhiều

 

Sai lầm lá»›n nhất là ham giao dịch quá nhiều. Nên nhá»› má»—i lần giao dịch là má»—i lần phải trả phí và cuối cùng nhà đầu tÆ° chỉ làm lợi cho các công ty chứng khoán. Má»™t nghiên cứu của Brad Barber và Terrance Odean cho thấy 20% nhà đầu tÆ° nhỏ lẻ ở Mỹ giao dịch nhiều nhất chỉ thu lợi nhuận bình quân má»—i năm 11,4% trong khi 20% giao dịch ít nhất lại nâng lợi nhuận hàng năm của họ lên 18,5%. Trong má»™t nghiên cứu khác cÅ©ng của hai tác giả này, nữ giá»›i thường đầu tÆ° giỏi hÆ¡n nam giá»›i và má»™t trong những lý do là bởi tần suất mua bán của nữ giá»›i thấp hÆ¡n nam giá»›i. Nhà đầu tÆ° hiệu quả nhất là các cặp vợ chồng trung niên, mua bán cẩn thận, ít thay đổi danh mục đầu tÆ°.

2. Đầu tÆ° dá»±a vào danh tiếng

Trong chứng khoán, nên nhá»› nguyên tắc: “Danh tiếng không là gì cả, lợi nhuận là Ä‘áng lÆ°u ý, còn dòng tiền lÆ°u chuyển là quan trọng nhất”. Đừng mua cổ phiếu của má»™t công ty chỉ vì bạn thích tên tuổi của công ty này. Felix Meschke nghiên cứu thấy má»—i khi tổng giám đốc của má»™t công ty lên Ä‘ài truyền hình CNBC, cổ phiếu của công ty này tăng bình quân 1,65% trong ngày Ä‘ó và vài ngày sau, giá cổ phiếu sẽ sụt về mức cÅ©. Điều này chứng tỏ nhiều người mua cổ phiếu chỉ vì họ bị tác Ä‘á»™ng bởi hình ảnh công ty trên truyền hình. Má»™t nghiên cứu khác cho thấy nhà đầu tÆ° trông chờ lợi nhuận cao từ những ngành họ có cảm tình. Để tránh sai lầm này, nên dá»±a vào phân tích tài chính khách quan chứ đừng dá»±a vào cảm tính khi quyết định đầu tÆ°.

3. Đầu tÆ° theo Ä‘ám Ä‘ông

Cổ phiếu là má»™t con số giá»›i hạn. Nếu quá nhiều người đổ xô mua má»™t loại cổ phiếu nào Ä‘ó, chắc chắn giá của nó sẽ lên quá mức giá trị thật. Lịch sá»­ thị trường Ä‘ã có quá nhiều dẫn chứng cho sai lầm khi chạy theo Ä‘ám Ä‘ông mà vụ các công ty dot.com thời bùng nổ Internet là má»™t dẫn chứng vẫn còn nóng hổi. Lúc Ä‘ó, người ta nghiên cứu thấy má»™t công ty chỉ cần đổi tên để tận cùng có chữ .com là giá tăng ngay 74% dù công ty không thay đổi mô hình kinh doanh. Mua cổ phiếu giá cao không có vấn đề gì nếu sau Ä‘ó ta vẫn kiếm được người mua lại vá»›i giá cao hÆ¡n. Vấn đề là chiến lược tìm “người khờ hÆ¡n” nhÆ° thế dẫn đến người cuối cùng “ôm” cổ phiếu ở mức giá cao nhất thường là nhà đầu tÆ° nhỏ lẻ.

4. Không Ä‘a dạng hóa

Má»™t trong những sai lầm thường thấy là bỏ hết tiền đầu tÆ° vào má»™t hay hai loại cổ phiếu. Bằng cách Ä‘a dạng hóa danh mục đầu tÆ°, bạn có thể bù trừ rủi ro ở ngành này bằng cổ phiếu của ngành khác. Nói thì dá»… thấy nhÆ°ng thá»±c tế rất nhiều nhà đầu tÆ° thỏa mãn vá»›i má»™t hai loại cổ phiếu mình thích. Lúc các đại công ty làm ăn gian dối nhÆ° Enron sụp đổ, nhiều người phá sản theo vì để hết tiền dành dụm cho riêng cổ phiếu này thôi. Đa dạng hóa còn có nghÄ©a nên dành tiền cho các loại chứng khoán khác ngoài cổ phiếu nhÆ° trái phiếu chẳng hạn.

5. Cứ nghÄ© mình luôn Ä‘úng

Đây là má»™t tâm lý phổ biến vì bản chất của con người là tránh thừa nhận sai sót hay thất bại. Mặc dù giá cổ phiếu Ä‘ang giảm, nhà đầu tÆ° vẫn cứ khăng khăng mình Ä‘úng và không chịu bán để chặn lá»—. Họ nghÄ© khi chÆ°a bán, chÆ°a thể gọi là lá»— và tâm lý con người không ai muốn “hiện thá»±c hóa” khoản lá»— của mình. Ngược lại, con người cÅ©ng có tâm lý muốn bán sá»›m khi thấy cổ phiếu lên giá mặc dù biết tiềm năng tăng giá của cổ phiếu này vẫn còn. Các nhà nghiên cứu phát hiện nhà đầu tÆ° thường gán lá»— cho những lý do khách quan còn lãi là do sá»± tài giỏi của họ. Nhà đầu tÆ° giỏi phải biết bỏ cái tôi to tÆ°á»›ng ra khỏi quá trình mua bán, phải định trÆ°á»›c mức mua hay bán để cứ thế mà thá»±c hiện chứ không để tình cảm xen vào.

Leave a Reply