Thuê tài chính và những điều doanh nghiệp cần biết

Khi thị trường tài chính Việt nam chÆ°a thật sá»± phát triển thì vấn đề về vốn cho hoạt Ä‘á»™ng của doanh nghiệp luôn là má»™t bài toán làm Ä‘au đầu các nhà quản trị.

Trong bối cảnh há»™i nhập hiên nay thì việc đổi má»›i công nghệ, máy móc thiết bị ở các doanh nghiệp sản xuất là má»™t Ä‘òi hỏi bức thiết nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm cÅ©ng nhÆ° năng suất lao Ä‘á»™ng, giảm chi phí, tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Phần lá»›n các trang thiết bị của nhiều doanh nghiệp Ä‘ã lạc hậu từ 2-3 thế hệ so vá»›i các nÆ°á»›c tiên tiến. Song vấn đề nan giải vẫn là câu hỏi: lấy vốn ở Ä‘âu để đổi má»›i công nghệ và thay máy móc thiết bị?

Hiện nay lượng vốn dài hạn đầu tÆ° cho các dá»± án này ở các doanh nghiệp Việt nam là hết sức khiêm tốn. Kênh tài trợ quen thuá»™c vẫn là Ä‘i vay ở các ngân hàng thÆ°Æ¡ng mại.

 

Tuy nhiên đối vá»›i các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các doanh nghiệp má»›i thành lập không có đủ tài sản đảm bảo cÅ©ng nhÆ° uy tín thì việc tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng là Ä‘iều hết sức khó khăn. Trong những trường hợp nhÆ° vậy, Ä‘i thuê tài chính có thể là má»™t giải pháp tối Æ°u.

NhÆ° vậy thuê tài chính khác gì vá»›i thuê thông thường mà nó lại có khả năng là má»™t kênh tín dụng hữu hiệu cho doanh nghiệp?

Khi doanh nghiệp cần mua sắm trang thiết bị sản xuất có thể sá»­ dụng hình thức thuê tài sản. Nếu hợp đồng thuê tài sản gần nhÆ° kéo dài suốt vòng đời hữu ích của nó và không thể hủy ngang hoặc chỉ được hủy ngang khi doanh nghiệp Ä‘ã bồi thường thỏa Ä‘áng cho bên cho thuê thì gọi là thuê tài chính. Ngược lại, thuê tài sản trong thời gian ngắn, và có thể hủy ngang tùy theo ý muốn chủ quan của doanh nghiệp Ä‘i thuê gọi là thuê hoạt Ä‘á»™ng (thuê thông thường).

Theo quy định của pháp luật Việt Nam thì má»™t giao dịch được gọi là thuê tài chính phải thoả mãn má»™t trong những Ä‘iêu kiện sau:

– Khi kết thúc thời hạn cho thuê theo hợp đồng, bên thuê được chuyển quyền sở hữu tài sản thuê hoặc được tiếp tục thuê theo sá»± thoả thuận của hai bên.

– Khi kết thúc thời hạn cho thuê theo hợp đồng, bên thuê được quyền Æ°u tiên mua tài sản thuê theo giá danh nghÄ©a thấp hÆ¡n giá trị thá»±c tế của tài sản thuê tại thời Ä‘iểm mua lại;

– Thời hạn cho thuê má»™t loại tài sản ít nhất phải bằng 60% thời gian cần thiết để khấu hao tài sản thuê;

– Tổng số tiền thuê má»™t loại tài sản quy định tại hợp đồng cho thuê tài chính, ít nhất phải tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i giá trị của tài sản Ä‘ó tại thời Ä‘iểm ký hợp đồng

Do các Ä‘iều kiện trên nên cho thuê tài chính thá»±c ra là má»™t hình thức cấp tín dụng.
Khi má»™t hợp đồng thuê tài chính được ký kết, đồng nghÄ©a vá»›i việc doanh nghiệp được cấp má»™t khoản vốn.Khoản vốn này có được do doanh nghiệp không phải bỏ tiền ra mua tài sản mà vẫn có tài sản sá»­ dụng lâu dài cho hoạt Ä‘á»™ng sản xuất kinh doanh. Vì Ä‘áng lẽ ra, có thể doanh nghiệp Ä‘ã phải Ä‘i vay má»™t số vốn tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng giá trị tài sản trong hợp đồng thuê trả cho công ty cho thuê tài chính bao gồm cả vốn gốc và lãi.

Các hình thức của thuê tài chính.
Nếu máy móc, trang thiết bị do chính doanh nghiệp lá»±a chọn và thỏa thuận vá»›i công ty cho thuê để mua tài sản Ä‘úng hàng mình cần thì hình thức Ä‘ó gọi là thuê trá»±c tiếp.

Bên cạnh Ä‘ó, thuê tài chính còn có má»™t hình thức khá phổ biến trong lÄ©nh vá»±c bất Ä‘á»™ng sản nữa là hình thức bán và thuê lại (Sale and lease-back). Công ty cho thuê tài chính sẽ mua tài sản của doanh nghiệp, trả cho doanh nghiệp má»™t khoản tiền mặt rồi cho doanh nghiệp thuê lại tài sản Ä‘ó.

Ngoài ra,Thuê tài sản mua bằng vốn vay (Leverage leases) cÅ©ng là má»™t hình thức thuê tài chính khác dá»… bắt gặp. Trong hình thức này phải có sá»± tham gia của 3 bên: bên Ä‘i thuê, bên cho thuê và nhà cho vay. Ở hình thức này, nghÄ©a vụ của doanh nghiệp Ä‘i thuê không có gì thay đổi, chỉ khác là bên cho thuê Ä‘ã sá»­ dụng hợp đồng cho thuê để thế chấp cho nhà cho vay nhằm đảm bảo cho má»™t khoản vay nào Ä‘ó.

Hoạt Ä‘á»™ng cho thuê tài chính Ä‘ã xuất hiện từ rất sá»›m và phát triển mạnh mẽ từ những năm 60 của thế ká»· trÆ°á»›c. Các sản phẩm cho thuê tài chính ngày càng Ä‘a dạng, từ máy fax, máy photocopy cho đến xe tải, máy bay, tàu thủy… Tập Ä‘oàn IBM tại Mỹ còn cho thuê cả máy vi tính. Việt Nam Airlines cÅ©ng Ä‘ã thuê máy bay của TEAC, AirFrance,…

Ở Việt Nam, hoạt Ä‘á»™ng này có mặt từ năm 1995 sau quyết định số 149/QĐ – NH5 ngày 17/5/1995 của NHNNVN. Hiện tại có 11 Cty cho thuê tài chính được cấp phép hoạt Ä‘á»™ng, trong Ä‘ó có 7 công ty trá»±c thuá»™c các NHTM, 1 Cty liên doanh và 3 Cty 100% vốn đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài. Sá»± phát triển mạnh mẽ của hoạt Ä‘á»™ng cho thuê tài chính trong những năm gần Ä‘ây Ä‘ã thể hiện được Æ°u Ä‘iểm nổi trá»™i của kênh tín dụng này đối vá»›i các doanh nghiệp Việt nam, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Lợi ích của doanh nghiệp
Đối vá»›i các khoản vốn vay trung và dài hạn, các ngân hàng thÆ°Æ¡ng mại luôn Ä‘òi hỏi tài sản đảm bảo ( thế chấp hoặc cầm cố) và chỉ cho vay tối Ä‘a là 80% tổng chi phí thá»±c hiện dá»± án, nhÆ°ng đối vá»›i kênh cho thuê tài chính, doanh nghiệp chẳng những không cần ký quỹ đảm bảo hay tài sản thế chấp mà còn có thể được tài trợ đến 100% vốn đầu tÆ°.

Lãi suất hoàn toàn dá»±a trên sá»± thỏa thuận của 2 bên: cho vay và Ä‘i vay tài chính. Kênh tín dụng này cho phép doanh nghiệp được hoàn toàn chủ Ä‘á»™ng trong việc lá»±a chọn máy móc thiết bị, nhà cung cấp, cÅ©ng nhÆ° mẫu mã chủng loại phù hợp vá»›i yêu cầu của doanh nghiệp mình.

Ngoài ra nếu doanh nghiệp đầu tÆ° mua tài sản mà thiếu vốn lÆ°u Ä‘á»™ng thì có thể bán lại cho công ty cho thuê tài chính và sau Ä‘ó công ty sẽ cho doanh nghiệp thuê lại. NhÆ° vậy doanh nghiệp vừa có vốn lÆ°u Ä‘á»™ng cho hoạt Ä‘á»™ng sản xuất kinh doanh mà vẫn được sá»­ dụng tài sản.

Khi kết thúc thời hạn thuê, doanh nghiệp được quyền Æ°u tiên mua lại tài sản vá»›i giá trị danh nghÄ©a thấp hÆ¡n giá trị thá»±c tế của tài sản tại thời Ä‘iểm mua lại. Hoạt Ä‘á»™ng cho thuê tài chính còn có má»™t Æ°u Ä‘iểm vô cùng quan trọng nữa Ä‘ó là: lợi ích được hưởng từ tấm chắn thuế.

Tài sản cho thuê tài chính vẫn thuá»™c quyền sở hữu của bên cho thuê nên bên cho thuê được phép khấu hao tài sản Ä‘ó, làm giảm thuế thu nhập phải ná»™p. Mặt khác, bên Ä‘i thuê phải trả chi phí thuê, chi phí Ä‘ó được khấu trừ trÆ°á»›c thuế nên cÅ©ng làm giảm thuế thu nhập mà doanh nghiệp phải ná»™p. NhÆ° vậy cả hai doanh nghiệp đều nhận được lợi ích từ tấm chắn thuế.

Qua những nét phác họa cÆ¡ bản trên, kênh tín dụng cho thuê tài chính có thể là má»™t sá»± lá»±a chọn tốt cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ khi có nhu cầu. Khi tiếp cận vá»›i hình thức tín dụng này, doanh nghiệp cần lÆ°u ý má»™t vài vấn đề sau:

Điều kiện thuê tài chính:
Doanh nghiệp phải có dá»± án thuê tài chính khả thi, tình hình tài chính lành mạnh, và có khả năng tài chính để tham gia vào dá»± án thuê.
Danh mục hồ sÆ¡ thuê tài chính : (danh mục hồ sÆ¡ mà công ty tài chính yêu cầu là khá giống nhau, chỉ khác biệt ở 1 vài hồ sÆ¡)

1. Hồ sÆ¡ pháp lý doanh nghiệp : 1 bá»™

2. Biên bản quyết định của HĐQT, HĐTV, chủ doanh nghiệp về việc thuê tài sản (bản chính)

3. Giấy đề nghị thuê tài chính và PhÆ°Æ¡ng án thuê tài chính: 1 bá»™, bao gồm:
* Bản thỏa thuận vá»›i nhà cung ứng tài sản kèm các tài sản kèm theo các tài liệu về tài sản thuê
* Biên bản xác nhận về việc lá»±a chọn nhà cung cấp( theo mẫu)

4. Tài liệu liên quan đến hoạt Ä‘á»™ng của doanh nghiệp ( bản chính): 1 bá»™, bao gồm:
* Báo cáo tài chính 2 năm gần nhất, quý gần nhất
* Các tài liệu chứng minh năng lá»±c tài chính khác
* Tài liệu liên quan đến tài sản thuê

Địa chỉ má»™t số công ty cho thuê tài chính:
* Công ty cho thuê tài chính ANZ- VTRAC( 100% vốn nÆ°á»›c ngoài) – 14 Lê Thái Tổ- Hà ná»™i
* Công ty cho thuê tài chính I- NHNN và PTNT – Số 4 Phạm Ngọc Thạch – Đống Đa- Hà ná»™i
* Công ty cho thuê tài chính II- NHNN và PTNT – Số 422- Trần HÆ°ng Đạo, quận 5 – TPHCM
* Công ty cho thuê tài chính Kexim ( KVLC)- Tầng 9 Diamond Plaza, 34 Lê duẩn, QI, TPHCM
* Công ty cho thuê tài chính Quốc tế VN (VILC) (liên doanh)- Sài gòn Tower, 29 Lê Duẩn, Q1,TPHCM
* Công ty cho thuê tài NH Ngoại thÆ°Æ¡ng VN- T3, Nhà 10b Tràng Tiền, Hoàn Kiếm, Hà Ná»™i
* Công ty cho thuê tài chính NH Sài Gòn ThÆ°Æ¡ng Tín- 87A, 89/3, 89/5 Hàm Nghi, Phường Nguyá»…n Bình Thạnh, Q1, TPHCM
* Công ty cho thuê tài chính Quốc tế Chailease- P2801-04, Saigon Trade Centre, 37 Tôn Đức Thắng, Q1, TPHCM
* Công ty cho thuê tài chính NH Đầu tÆ° và Phát triển VN – Lầu 6 Cao ốc 146 Nguyá»…n Công Trứ, Q1, TP Hồ Chí Minh