Các quỹ đầu tư trực tiếp tìm kiếm các nguồn lực trên thế giới ra sao?

Dmitry Bosky là Chủ tịch quỹ đầu tÆ° trá»±c tiếp Berkeley Capital Partners và là chuyên gia đầu tÆ° mạo hiểm vá»›i 20 năm kinh nghiệm trên thị trường phÆ°Æ¡ng Tây. Công ty đầu tiên mà ông tham gia là Security Pacific Venture Capital Group, má»™t trong những công ty đầu tÆ° mạo hiểm lâu đời nhất có trụ sở tại California. “Chúng tôi giúp những Ä‘á»™i ngÅ© đẳng cấp quốc tế xây dá»±ng những công ty đẳng cấp quốc tế” – Dmitry nói má»™t cách khá hoa mỹ về ý nghÄ©a hoạt Ä‘á»™ng của công ty mình.

Trong số những dá»± án đầu tÆ° thành công nhất của Berkeley Capital Partners phải kể đến mạng lÆ°á»›i cá»­a hàng bán lẻ “Pyachiorochka”, có mức tăng trưởng 500% trong vòng 2,5 năm, Công ty bán dược phẩm “Katren” vá»›i mức tăng trưởng 600% trong vòng 4 năm, công ty MS United vá»›i mức tăng trưởng 250% trong 2,5 năm.

 

Tạp chí Expert (Nga) Ä‘ã có cuá»™c phỏng vấn vá»›i Dmitry Bosky về các nguyên tắc đầu tÆ° và tìm kiếm các nguồn lá»±c trên thế giá»›i Ä‘ã giúp quỹ có được những thành công nói trên.

Tạp chí Expert: Dmitry, anh Ä‘ã hoạt Ä‘á»™ng trong lÄ©nh vá»±c đầu tÆ° mạo hiểm ở phÆ°Æ¡ng Tây nhiều năm. NhÆ°ng anh lại vào thị trường Nga vá»›i tÆ° cách là má»™t Quỹ đầu tÆ° trá»±c tiếp. Tại sao vậy?

Dmitry Bosky: Tôi thuá»™c trường phái kinh tế cÅ© của Mỹ và tá»± cho mình là chuyên gia về đầu tÆ° mạo hiểm Ä‘Æ¡n thuần là theo thói quen. Khoảng 5 năm trÆ°á»›c ta thường nói “đầu tÆ° mạo hiểm” và trong khái niệm Ä‘ó bao hàm tất cả những gì ta muốn nói. Chỉ má»›i những năm gần Ä‘ây má»›i có khái niệm hẹp hÆ¡n: “private equity”, hay còn gọi là đầu tÆ° trá»±c tiếp. Sá»± khác biệt giữa đầu tÆ° mạo hiểm và đầu tÆ° trá»±c tiếp nằm ở chá»— công ty Ä‘ang ở giai Ä‘oạn phát triển nào vào thời Ä‘iểm đầu tÆ°. Đầu tÆ° mạo hiểm giờ Ä‘ây có nghÄ©a là đầu tÆ° vào công ty Ä‘ang ở giai Ä‘oạn sÆ¡ khai (và không nhất thiết là các công ty Ä‘ó phải là công ty công nghệ cao), còn đầu tÆ° trá»±c tiếp có nghÄ©a là đầu tÆ° vào công ty Ä‘ã có má»™t thời gian phát triển, có doanh thu và lợi nhuận. Ở Nga thì chúng tôi chÆ°a thấy nhiều các công ty Ä‘áng chú ý và Ä‘ang ở giai Ä‘oạn sÆ¡ khai, cho nên chúng tôi đầu tÆ° phần lá»›n vào các công ty Ä‘ã hoạt Ä‘á»™ng rồi, và có khi Ä‘ã đạt được quy mô khá lá»›n.

Expert: Ở Nga người ta chỉ mong đợi ở nhà đầu tÆ°, nhất là nhà đầu tÆ° phÆ°Æ¡ng Tây, tiền và tÆ° vấn tài chính. NhÆ°ng quỹ của anh thì khi đầu tÆ° vào mạng lÆ°á»›i cá»­a hàng “Pyachiorochka” lại thu hút về những chuyên gia giỏi nhất thế giá»›i về logistic (Ä‘iều vận) và về các hệ thống bán lẻ. Ai cÅ©ng biết rằng các quỹ đầu tÆ° trá»±c tiếp tham gia vào tÆ°Æ¡ng đối nhiều các ngành kinh tế khác nhau. Có nghÄ©a là quỹ có thể cần đến những nguồn nhân lá»±c rất Ä‘a dạng, có khi là chuyên viên về logistic trong kinh doanh thá»±c phẩm, có khi lại là chuyên viên về sản xuất gá»—. Vậy cÆ¡ chế này được tổ chức ra sao?

Dmitry Bosky: Chức năng chính của chúng tôi là giúp các Ä‘á»™i ngÅ© cổ Ä‘ông và Ä‘iều hành tăng giá trị của doanh nghiệp của họ. Vì vậy mà chúng tôi cần phải giúp đỡ họ trong rất nhiều việc. Tất nhiên, má»™t phần là giúp đỡ về tiền, nhÆ°ng cái Ä‘ó không phải là chính. Bởi vì trên thế giá»›i có rất nhiều tiền, và nhiều người có chứ không riêng gì chúng tôi. NhÆ°ng chúng tôi thì trở thành đối tác thá»±c sá»± của các doanh nghiệp, bởi chúng tôi không cho vay tiền, không Ä‘òi thế chấp, chúng tôi mua cổ phần ở công ty và chia sẻ những rủi ro cùng vá»›i các cổ Ä‘ông khác.

Chúng tôi làm việc vá»›i các công ty mà chúng tôi đầu tÆ° ra sao? Quan trọng nhất là tìm ra má»™t Ä‘á»™i hình xuất sắc. Sau Ä‘ó thì rất quan trọng nữa là phải có được môt chiến lược Ä‘úng đắn và dá»… kiểm soát. 2 yếu tố quan trọng nhất chính là con người và chiến lược. Tất nhiên, chúng tôi có kinh nghiệm trong lÄ©nh vá»±c tài chính và chúng tôi tham gia tích cá»±c vào việc thảo luận chiến lược tài chính của công ty, thậm chí có thể trá»±c tiếp tham gia thÆ°Æ¡ng thuyết vá»›i ngân hàng, chÆ°a nói đến chuyện trá»±c tiếp tham gia giao dịch trên sàn chứng khoán. NhÆ°ng trÆ°á»›c hết, chúng tôi tập trung vào việc hoạch định chiến lược và tìm hiểu xem chúng tôi có thể bổ sung vào Ä‘ó những gì. Từ góc Ä‘á»™ kỹ thuật thì có nghÄ©a là chúng tôi thường giành 2 ghế trong há»™i đồng quản trị ở công ty mà chúng tôi đầu tÆ°. Điều Ä‘ó cho phép chúng tôi hiểu sâu hÆ¡n về việc công ty cần những gì để phát triển. Trong trường hợp của “Pyachiorochka”, chúng tôi biết rằng công ty cần má»™t chuyên gia giỏi về việc tổ chức mạng lÆ°á»›i bán lẻ trong giai Ä‘oạn tăng trưởng. Chúng tôi tìm được má»™t chuyên gia nhÆ° vậy tại Anh và cho người Ä‘ó nắm 1 ghế trong Há»™i đồng quản trị. Và ngoài ra chúng tôi còn thuê má»™t công ty hàng đầu thế giá»›i về Ä‘iều vận để giúp chúng tôi tổ chức hệ thống kho bãi và vận chuyển. Có nghÄ©a là chúng tôi nhìn vấn đề má»™t cách toàn cầu, và Ä‘iều Ä‘ó giúp chúng tôi tìm thấy những gì chúng tôi cần, bất kể là ở Nga hay ở Ä‘âu nữa.

Expert: NhÆ°ng làm sao mà các anh tiếp cận được những nguồn lá»±c Ä‘ó?

Dmitry Bosky: Khi chúng tôi biết là chúng tôi thiếu những kiến thức gì thì chúng tôi sẽ tìm những người giỏi nhất trên thế giá»›i về lÄ©nh vá»±c này và thu hút người Ä‘ó về. Điều này không có nghÄ©a là mời anh ta đến làm việc luôn. Có thể là chỉ má»—i quý 1 ngày thôi. Và nếu người Ä‘ó có thể trở thành má»™t thành viên của hôi đồng quản trị thì anh ta sẽ làm việc thá»±c sá»± 6 lần má»—i năm. Quan trọng là chúng tôi còn nhận được những quan hệ của anh ta và tất cả những gì liên quan. Còn việc hoạch định chiến lược và giúp cho má»™t công ty Ä‘ang phát triển tránh những sai lầm thì chính là thế mạnh của chúng tôi.

Expert: Anh chọn người nhÆ° thế nào? Bằng trá»±c giác à?

Dmitry Bosky: Mọi người cứ nghÄ© là đầu tÆ° mạo hiểm giống nhÆ° Ä‘ánh bạc. Rằng chỉ có 1/10 vụ đầu tÆ° là ra tiền. NhÆ°ng thá»±c tế thì phần lá»›n các vụ đầu tÆ° đều thành công. Má»™t vụ có thể thất bại, 3 vụ chỉ hòa vốn, còn 6 vụ còn lại sẽ có lời. Và nếu may ra thì trong số 10 vụ sẽ có 1 vụ được nhÆ° “Pyachiorochka”. Theo kinh nghiệm của tôi thì cÆ¡ cấu lợi nhuận của quỹ đầu tÆ° thường là nhÆ° vậy.

Tôi kiểm tra con người nhÆ° thế nào Æ°? TrÆ°á»›c tiên là bằng trá»±c giác, tức là dá»±a vào cảm tính. Từ giai Ä‘oạn này tôi Ä‘ã loại khoảng 9 trong 10 người. 1 người còn lại tôi sẽ tìm hiểu nghiêm túc. Tôi nói chuyện vá»›i những người biết họ, không chỉ là các luật sÆ°, bạn bè thân thiết, những người trong gia Ä‘ình mà cả vá»›i những người mà họ từng làm việc cùng. Tốt hÆ¡n cả là vá»›i những người thuá»™c nhiều cấp Ä‘á»™ khác nhau: thủ trưởng, đồng sá»±, cấp dÆ°á»›i. Sau Ä‘ó thì tìm hiểu về quá khứ của họ, thường là trong khoảng thời gian 10 năm trở lại.

Expert: Anh nói rằng con người và chiến lược là những yếu tố quan trọng nhất. Vậy còn những yếu tố nào khác nữa không?

Dmitry Bosky: Thị trường và sản phẩm. Có những mạo hiểm mang tính cạnh tranh, có những rủi ro về mặt công nghệ. Và rốt cuá»™c thì bản thân cÆ¡ cấu giao kèo cÅ©ng quan trọng.

Expert: Thế nào là cÆ¡ cấu giao kèo?

Dmitry Bosky: Đó là sá»± phân chia rủi ro và tÆ°Æ¡ng ứng là quyền lợi giữa các bên tham gia. Điều này được thá»±c hiện qua cÆ¡ chế phân chia cổ phiếu. Có thể là được mua cổ phiếu thường, có thể là mua cổ phiếu Æ°u Ä‘ãi. Nói chung có rất nhiều cách. Ngoài ra, còn phải chuẩn bị má»™t số giấy tờ pháp lý khá phức tạp liên quan đến việc xác định và bảo đảm những quyền lợi của chúng tôi. Thường thì chúng tôi là cổ Ä‘ông nhỏ và chúng tôi muốn được bảo đảm quyền lợi và có tiếng nói để có thể ảnh hưởng đến hoạt Ä‘á»™ng của công ty.

Và ngoài ra thì chúng tôi còn cần có đường thoát nữa. Nếu anh không thấy đường thoát thì không nên ký kết giao kèo.

Expert: Thế có những lối thoát nào?

Dmitry Bosky: Đa phần là bán công ty cho má»™t nhà đầu tÆ° chiến lược nào Ä‘ó. CÅ©ng có khi là chuyển đổi đầu tÆ°, khi có má»™t nhà đầu tÆ° khác thế chá»— chúng tôi sau khi định giá lại công ty. PhÆ°Æ¡ng án mà người ta hay bàn tán nhiều nhất là niêm yết cổ phiếu công ty trên thị trường chứng khoán. NhÆ°ng những trường hợp này trên thá»±c tế không nhiều, dù phÆ°Æ¡ng án này có thể rất hay. Và có má»™t phÆ°Æ¡ng án nữa là bán lại cổ phần cho ban Ä‘iều hành công ty. Có nghÄ©a là có rất nhiều phÆ°Æ¡ng án, nhÆ°ng quan trọng là để cho các nhà đầu tÆ° cÅ©ng nhÆ° Ä‘á»™i ngÅ© Ä‘iều hành hiểu rằng chúng tôi không phải là nhà đầu tÆ° cố định: sau khoảng 4-5 năm là chúng tôi sẽ phải ra Ä‘i.

Expert: Tại sao sau vụ Yukos, phÆ°Æ¡ng Tây tỏ ra khá căng thẳng đối vá»›i các Ä‘á»™ng thái của chính quyền Nga, nhÆ°ng mối quan tâm của các nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài đến thị trường Nga vẫn không chỉ không suy giảm mà, ngược lại, còn tăng nữa?

Dmitry Bosky: Tôi không thể suy luận nhÆ° má»™t chuyên gia về kinh tế thế giá»›i, nhÆ°ng vì quỹ của chúng tôi đầu tÆ° tÆ°Æ¡ng đối thành công, nên tôi cÅ©ng có cảm giác là mọi chuyện bình thường. Tại sao Æ°? Thứ nhất, vì các thị trường Ä‘ang tăng trưởng trên thế giá»›i không nhiều. Chỉ có 3 thị trường lá»›n và tăng trưởng mạnh hiện nay là: Nga, Brazil và Trung Quốc. Những thị trường này có thể gọi là emerging markets, chúng còn tÆ°Æ¡ng đối thoáng và dá»… tạo giá trị cho doanh nghiệp hÆ¡n.

Còn về chính trị thì… Chúng ta đều thấy Ä‘iều gì xảy ra ở Trung quốc. Ở Ä‘ó người ta Ä‘ã mở cá»­a thị trường, nhÆ°ng thể chế chính trị thì không, và Ä‘iều này chẳng ảnh hưởng đến ai cả. Các nhà đầu tÆ° có cảm giác là ở Ä‘ó chế Ä‘á»™ chính trị hết sức ổn định và kinh tế tÆ° bản hoạt Ä‘á»™ng tốt. Cho nên, nếu theo những suy luận chung nhÆ° vậy thì Nga là thị trường khá hấp dẫn.

Còn má»™t yếu tố nữa là toàn cầu hóa. Quan Ä‘iểm của giá»›i đầu tÆ° phÆ°Æ¡ng Tây là cần phải chiếm chá»— trÆ°á»›c: nếu không giữ sẵn chá»— thì sẽ có người khác tranh ngay. Hôm nay có thể không có lời nhÆ°ng sau này sẽ có, và lúc Ä‘ó anh sẽ không phải nhìn người khác hưởng lợi.

Expert: Tại sao anh lại chọn công việc này?

Dmitry Bosky: Nếu làm kinh doanh (mặc dù Ä‘iều Ä‘ó hoàn toàn không bắt buá»™c, còn rất nhiều lÄ©nh vá»±c khác nữa), thì tôi không thể hình dung ra má»™t lÄ©nh vá»±c nào hay hÆ¡n. Trong phần lá»›n các nghề khác, bạn đều đứng trÆ°á»›c khách hàng và rao bán mình: từ các nhân viên nhà băng, luật sÆ°, kế toán, công chứng đến thẩm định viên… – tất cả họ đều rao bán mình. Nhà đầu tÆ° mạo hiểm, ngược lại, thường đứng ở vị trí người mua. Anh ta không phải người trung gian, anh ta không được trả tiền cho thời gian bỏ ra mà anh ta chấp nhận mạo hiểm trong thời hạn dài. Thứ hai là các dá»± án rất Ä‘a dạng và bản thân công việc cÅ©ng Ä‘a dạng. Tôi rất khó hình dung ra má»™t ngành khác da dạng hÆ¡n. Thứ ba nữa là đẳng cấp của các đồng nghiệp. LÄ©nh vá»±c này không lá»›n, nó không cần nhiều người, nhÆ°ng có thể mang đến cho người ta hàng đống tiền, vì vậy mà ở Ä‘ây tập trung những người rất giỏi. Thứ tÆ° là bạn không chỉ nhìn từ ngoài vào công ty mà bạn trở thành má»™t phần của nó. Bạn trở thành má»™t thành viên của há»™i đồng quản trị, bạn thá»±c sá»± làm việc sát cánh cùng mọi người và thá»±c sá»± có ảnh hưởng đến mọi người. Cuối cùng là khía cạnh tài chính. Khi mọi thứ chạy “chuẩn” thì có thể kiếm được nhiều tiền. Thường thì 20% lợi nhuận của quỹ được chia cho công ty quản lý, tức là các đối tác, mà nhÆ° vậy có nghÄ©a là kết quả phụ thuá»™c trá»±c tiếp vào thành công hay thất bại của bạn. Đấy, 5 lý do chính là nhÆ° thế.

Expert: Vậy anh giữ trong đầu nhiều dá»± án nhÆ° vậy có mệt không?

Dmitry Bosky: Nếu có nhiều dá»± án, thì đến má»™t lúc nào Ä‘ó sẽ phải thêm người. Trong ngành chúng tôi thường cho rằng có thể là thành viên của khoảng 8 há»™i đồng quản trị. Tôi cho rằng nhÆ° vậy cÅ©ng Ä‘ã mệt lắm rồi. NhÆ°ng công việc thì thú vị khủng khiếp. Phải cần khoảng 10 năm má»›i Ä‘ào tạo được má»™t nhà đầu tÆ° mạo hiểm. Việc này không phải ngày má»™t ngày hai, bởi vì chu kỳ kinh tế ảnh hưởng rất lá»›n đến cách các công ty đầu tÆ°, và chu kỳ kinh tế có thể không trùng vá»›i chu kỳ đầu tÆ°. Có nghÄ©a là bạn cần mất má»™t thời gian khá lá»›n để nhìn thấy thá»±c tế.
                                                                                                                                            Theo Bwportal