Bạn Ä‘ang ná»— lá»±c thu hút sá»± chú ý của các nhà đầu tÆ° đến vá»›i dá»± án kinh doanh của bạn, nhÆ°ng bạn lại không biết rõ Ä‘iá»u gì khiến cho má»™t dá»± án kinh doanh trở nên hấp dẫn và Ä‘áng tin cáºy trong mắt các nhà đầu tÆ°
Có phải các nhà đầu tÆ° Ä‘ang tìm kiếm những gì thuyết phục há» bá» tiá»n vào dá»± án kinh doanh hoặc vào công ty bạn?. Câu trả lá»i nằm trong sá»± phối kết hợp các yếu tố khác nhau, má»™t vài trong số Ä‘ó bạn có thể nhìn thấy ngay, trong khi những yếu tố khác lại cần đến sá»± nghiên cứu kỹ lưỡng. Hãy bắt đầu từ những gì chúng ta có thể nhìn thấy được:
1. Thá»i Ä‘iểm bắt đầu có lãi.
Nhiá»u năm trÆ°á»›c Ä‘ây, các giáo sÆ° tại TrÆ°á»ng Äại há»c Stanford Ä‘ã tiến hành nghiên cứu nhằm xác định xem liệu có mẫu số chung nào giải thích thành công của 100 công ty hàng đầu trên thị trÆ°á»ng Nasdaq hay không. Sau công trình phân tích chi tiết, ngÆ°á»i ta tìm thấy Ä‘iểm chung duy nhất của tất cả các công ty là há» Ä‘á»u bắt đầu có lãi vào năm thứ hai sau khi thành láºp. Các nhà đầu tÆ° khôn ngoan – những ngÆ°á»i hiểu được nhân tố chủ chốt này – sẽ không chú tâm quá nhiá»u tá»›i những công ty tuyên bố lợi nhuáºn đầu tiên sẽ xuất hiện sau ba đến năm năm.
2. Doanh số năm thứ ba và năm thứ năm.
Các nhà đầu tÆ° không thích thú gì vá»›i những tăng trưởng “cháºm chạp và chắc chắn”. Tại sao váºy?. Bởi vì há» muốn biết rằng há» sẽ có được mức lợi ích thích hợp từ khoản tiá»n bá» ra trong thá»i gian từ ba đến năm năm, trong khi những tuyến bố tăng trưởng “cháºm chạp và chắc chắn” không thể Ä‘em lại Ä‘iá»u Ä‘ó. NhÆ° má»™t nguyên tắc chung, nếu má»™t công ty không thể cho thấy con số doanh thu vào năm thứ ba và gấp Ä‘ôi số Ä‘ó vào năm thứ năm, thì không má»™t nhà đầu tÆ° nào quan tâm tá»›i dá»± án kinh doanh.
3. Kiểm tra tính thá»±c tế.
Các nhà đầu tÆ° ngày càng quan tâm nhiá»u hÆ¡n đến các vấn Ä‘á» cụ thể liên quan tá»›i tình hình kinh doanh và tài chính trong lÄ©nh vá»±c của bạn, cả trÆ°á»›c Ä‘ây và sau này. Há» thÆ°á»ng Ä‘Æ°a ra câu há»i: “Liệu các con số Ä‘ó có sát vá»›i mức trung bình của ngành?”. Nếu các câu trả lá»i của bạn là “không”, há» sẽ nhanh chóng gạt dá»± án của bạn ra ngoài. Má»™t số vấn Ä‘á» cụ thể mà các nhà đầu tÆ° tìm kiếm là:
– Những tuyên bố, mục tiêu của dá»± án kinh doanh có chính xác?. Nếu công ty nói rằng há» có thể có má»™t sản phẩm trên thị thị trÆ°á»ng sau 6 đến 9 tháng, Ä‘ó có phải là má»™t mục tiêu thá»±c tế?
– Chu trình bán hàng dá»± kiến là gì? Phải mất bao lâu để má»™t khách hàng Ä‘iển hình chấp nháºn sản phẩm của bạn, quyết định mua sắm và sau Ä‘ó Ä‘Æ°a ra má»™t Ä‘Æ¡n đặt hàng?
– Mức Ä‘á»™ sẵn sàng và chi phí lao Ä‘á»™ng, nguyên váºt liệu là bao nhiêu?. Những giả định của bạn có thá»±c tế và chuẩn xác?
– Quy mô và năng lá»±c của các đối thủ cạnh tranh nhÆ° thế nào? Các đối thủ cạnh tranh sẽ phản ứng nhÆ° thế nào má»™t khi bạn gia nháºp thị trÆ°á»ng?. Bạn có đủ các nguồn lá»±c và thá»i gian để đối phó hiệu quả vá»›i các phản ứng Ä‘ó?. Hay chúng sẽ chỉ làm xói mòn số vốn đầu tÆ° của bạn?
4. Lợi nhuáºn tổng thể.
Sau khi việc kiểm tra tính thá»±c tế Ä‘ã được hoàn tất và tất cả các chi phí hợp lý được giải trình, liệu bạn có thể Ä‘iá»u hành công việc để đạt được mức lợi nhuáºn nhÆ° dá»± kiến?. Lợi nhuáºn Ä‘ó được so sánh vá»›i các tiêu chuẩn của ngành nhÆ° thế nào?. Phải mất bao lâu để cải thiện lợi nhuáºn Ä‘ó?. Tá»· lệ lợi nhuáºn dành cho các nhà đầu tÆ° là bao nhiêu?. Nếu quá cao, nó có thể khiến bạn nản lòng, còn nếu quá thấp sẽ khiến các nhà đầu tÆ° nản lòng. Váºy tá»· lệ phần trăm bao nhiêu là đủ?. Äiá»u Ä‘ó tuỳ thuá»™c vào ngành nghá» kinh doanh của bạn. Nhìn chung, mức 1% đến 5% là không tháºt sá»± hấp dẫn, còn nếu là 30% có thể lại quá cao. Con số hợp lý nên dao Ä‘á»™ng trong khoảng 5% đến 15% tá»· lệ phần trăm lợi nhuáºn trên số vốn đầu tÆ° há» bá» ra.
5. Liệu có mối quan hệ “dao kéo” (razor and blade) nào?.
Các nhà đầu tÆ° thÆ°á»ng chú ý tá»›i các sản phẩm có thể “bắt” khách hàng phải mua sắm thÆ°á»ng xuyên. Ví dụ, khi bạn mua má»™t sản phẩm phầm má»m, bạn sẽ có xu hÆ°á»›ng mua các phiên bản má»›i hÆ¡n. Các sản phẩm được bán duy nhất má»™t lần và sau Ä‘ó 100 năm không có bất cứ cáºp nháºp hay đổi má»›i nào thÆ°á»ng không hấp dẫn các nhà đầu tÆ°.
6. Liệu có chá»— cho các sản phẩm bổ sung?.
Không ai thích đầu tÆ° vào công ty chỉ có duy nhất má»™t sản phẩm. Khi giá»›i thiệu các dá»± báo tài chính, bạn nên thể hiện rõ ràng khi nào má»™t sản phẩm má»›i được giá»›i thiệu và nó sẽ có tác Ä‘á»™ng nhÆ° thế nào đến doanh số bán ra và lợi nhuáºn của công ty.
7. Liệu có những yếu tố tiá»m tàng nào có thể khiến sản phẩm, dịch vụ của bạn trở nên hấp dẫn hÆ¡n?.
Ví dụ, công ty của bạn có má»™t vài bí quyết công nghệ má»›i cho phép bạn nổi báºt so vá»›i tất cả các đối thủ cạnh tranh, váºy thì công nghệ này có được giữ bí máºt và bảo vệ kỹ lưỡng?. Bạn có phải là công ty đầu tiên nghÄ© ra ý tưởng này, và giá» Ä‘ây là ngÆ°á»i đầu tiên gia nháºp thị trÆ°á»ng?. Liệu có trở ngại nào khiến cho các đối thủ má»›i gia nháºp thị trÆ°á»ng phải mất vài năm má»›i Ä‘uổi kịp bạn?. Nếu có được những yếu tố trên, các nhà đầu tÆ° sẽ quan tâm đến bạn.
8. Liệu có bất cứ rào cản luáºt lệ, quy định nào?.
Nếu bạn kinh doanh những ngành nghá» nằm dÆ°á»›i sá»± quản lý trá»±c tiếp của các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c, nếu bạn Ä‘ã vượt qua sá»± giám sát chặt chẽ của hỠđể sẵn sàng kinh doanh, và nếu bạn là ngÆ°á»i đầu tiên có mặt trên thị trÆ°á»ng, thì rõ ràng là các nhà đầu tÆ° sẽ tìm đến vá»›i bạn. Các nhà đầu tÆ° chỉ thích các “rào cản” khi chúng thá»±c tế và có giá trị, đồng thá»i các đối thủ cạnh tranh chÆ°a thể vượt qua được rào cản Ä‘ó, trong khi công ty của bạn Ä‘ã qua được.
9. Phân tích chi tiết đối thủ cạnh tranh.
Nhiá»u công ty Ä‘ã mắc phải sai lầm khi Ä‘Æ¡n thuần cho rằng sản phẩm của há» vượt trá»™i so vá»›i má»i sản phẩm Ä‘ang có mặt trên thị trÆ°á»ng, cả hiện tại và trong tÆ°Æ¡ng lai. Há» tháºm chí còn không quan tâm tá»›i những gì mà các đối thủ cạnh tranh sẽ thá»±c hiện trong vài tháng tá»›i để tìm cách đối phó. Má»™t nhà đầu tÆ° dày dạn kinh nghiệm sẽ tìm cách xác định tất cả những gì mà các đối thủ cạnh tranh Ä‘ang ngầm chuẩn bị và sản phẩm tiếp theo của há» sẽ cạnh tranh nhÆ° thế nào. Vì váºy, nếu bạn mong muốn gây ấn tượng vá»›i nhà đầu tÆ°, hãy làm công việc này thay cho há»!. Bạn cần nghiên cứu và Ä‘Æ°a ra những giả thiết vá» phản ứng của đối thủ cạnh tranh. Thông tin vỠđối thủ cạnh tranh càng rõ ràng bao nhiêu, dá»± án kinh doanh của bạn càng được các nhà đầu tÆ° tin tưởng bấy nhiêu.
10. Tính toán công thức “vốn chết” (dead capital).
Äối vá»›i các công ty sản xuất sản phẩm, có má»™t công thức luôn được các nhà đầu tÆ° chuyên nghiệp sá» dụng để Æ°á»›c tính lượng vốn mà há» cần để đầu tÆ°, trÆ°á»›c khi công ty sẵn sàng cho tình trạng đảm bảo thanh toán lá»ng (tình trạng mà tại Ä‘ó tiá»n mặt công ty đủ để thanh toán các khoản nợ và cổ phiếu công ty đạt tính thanh khoản cao), cho dù Ä‘ó có là lần đầu phát hành cổ phiếu ra công chúng hay sáp nháºp, hợp nhất vá»›i công ty khác. Công thức này được gá»i là công thức “vốn chết”, bởi vì nó xác định lượng tiá»n mặt cố định cần được đổ vào công ty để phục vụ các hoạt Ä‘á»™ng sản xuất kinh doanh. Công thức là:
(Doanh thu + Vốn + Khoản vay) – Chi phí = 35 triệu USD đến 50 triệu USD = Thá»i Ä‘iểm thanh toán lá»ng.
Vì váºy, nếu doanh thu ở mức thấp và chi phí ở mức cao (công thức trên tính toán không ra kết quả từ 35 triệu USD đến 50 triệu USD) thì công ty sẽ cần thêm vốn và/hay các khoản vay (Vốn + Khoản Vay = Vốn chết). Má»™t nhà đầu tÆ° sẽ nhìn vào yếu tố sau:
– Lượng vốn chết cần thiết là bao nhiêu?
– Trong thá»i gian bao lâu công ty cần đến lượng vốn Ä‘ó?
Hiển nhiên, nếu lượng vốn chết càng thấp, các nhà đầu tÆ° sẽ chú ý đến công ty bạn nhiá»u hÆ¡n, bởi nhÆ° váºy rủi ro sẽ ít hÆ¡n.
Tóm lại, làm kinh doanh chỉ có má»™t ngÆ°á»i, chi bằng bạn hãy tìm lấy khoảng 5 ngÆ°á»i cùng hợp tác, nhÆ° váºy rủi ro của bạn sẽ chỉ còn là 1/5. Nếu công ty của bạn không có những kế hoạch kinh doanh tốt và triển vá»ng lợi nhuáºn cổ phiếu không rõ ràng, thì chắc chắn không nhà đầu tÆ° nào để mắt tá»›i bạn.