Khi lÄ©nh vá»±c kinh doanh trở thành má»™t nghá» thá»±c sá»±, được trá»ng vá»ng trong xã há»™i, thì những chuẩn má»±c đạo đức, văn hoá của doanh nhân hiện đại cần được xác láºp. Äó là:
Chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c và ý thức công dân
Nói đến doanh nhân là nói đến khát vá»ng làm giàu, nhÆ°ng trÆ°á»›c khi là doanh nhân thì há» phải là má»™t công dân yêu nÆ°á»›c. Má»™t doanh nhân yêu nÆ°á»›c phải biết kết hợp cả hai: lợi ích cá nhân vá»›i lợi ích của đất nÆ°á»›c. Chúng ta phải tôn vinh những ngÆ°á»i làm giàu chính Ä‘áng, bởi chính há» là những ngÆ°á»i Ä‘em đến sá»± thịnh vượng cho đất nÆ°á»›c.
Các giá trị nhân bản.
Doanh nhân là những ngÆ°á»i trá»±c tiếp tổ chức, Ä‘iá»u hành và quản lý quá trình váºn hành của ná»n kinh tế, tức là quá trình sáng tạo và nâng cao các giá trị váºt chất cho xã há»™i. Chính sứ mạng và vai trò Ä‘ó khiến doanh nhân có má»™t vị trí đặc biệt.
Há» có nhiá»u Ä‘iá»u kiện hÆ¡n trong việc tiếp cáºn các nguồn lá»±c, nguồn tài nguyên và tài sản váºt chất của xã há»™i. Vì thế, hÆ¡n ai hết, há» phải là những ngÆ°á»i ý thức sâu sắc vá» những giá trị nhân bản, Ä‘iá»u này sẽ tạo nên tính cân đối trong Ä‘á»i sống hiện tại.
Quan hệ xã há»™i.
Ngoài các hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh thuần túy, các doanh nhân, vá»›i tÆ° cách là những ngÆ°á»i có tiá»m lá»±c vá» váºt chất trong xã há»™i, cần có trách nhiệm Ä‘óng góp vào các hoạt Ä‘á»™ng chung của cá»™ng đồng. Doanh nhân phải Ä‘óng thuế đầy đủ và minh bạch, đồng thá»i tuỳ theo khả năng mà tham gia các hoạt Ä‘á»™ng xã há»™i lá»›n hay nhá». CÅ©ng nên hiểu rằng Ä‘ó cÅ©ng là cách đầu tÆ° dài hạn, bởi lẽ má»™t xã há»™i phát triển ổn định và phồn vinh, có trình Ä‘á»™ tổ chức và văn hóa cao, sẽ là Ä‘iá»u kiện cần thiết để hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh thuáºn lợi.
Vai trò chính trị.
Cùng vá»›i sá»± khẳng định của ná»n kinh tế thị trÆ°á»ng, vai trò của doanh nhân cÅ©ng tăng lên. Äã đến lúc doanh nhân cần phải có tiếng nói của mình trong Ä‘á»i sống chính trị – xã há»™i của đất nÆ°á»›c. Vai trò chính trị của doanh nhân thể hiện táºp trung nhất thông qua vai trò ngÆ°á»i tham mÆ°u cho nhà nÆ°á»›c vá» Ä‘Æ°á»ng lối, chiến lược và sách lược kinh tế.
Vá»›i tÆ° cách là những ngÆ°á»i trá»±c tiếp hoạt Ä‘á»™ng trong các lÄ©nh vá»±c kinh tế, hiểu biết sâu sắc thị trÆ°á»ng trong nÆ°á»›c và thế giá»›i nắm được các xu thế phát triển trên thế giá»›i, đồng thá»i có quan hệ rá»™ng rãi vá»›i các đối tác kinh tế và cả chính trị ở nÆ°á»›c ngoài, các doanh nhân có thể Ä‘á» xuất các giải pháp, đồng thá»i Ä‘óng vai trò cầu nối cho nhà nÆ°á»›c trong các quan hệ đối ngoại.
Tri thức kinh doanh.
Tình trạng kinh doanh gian láºn, chụp giá»±t, tháºm chí phi pháp của má»™t số kẻ trong thá»i gian vừa qua, ngoài các lý do khách quan nhÆ° hệ thống luáºt pháp lạc háºu, tình trạng quan liêu và tham nhÅ©ng tràn lan… còn có lý do chủ quan là kiến thức kinh doanh của doanh nhân quá thấp.
Má»™t số lượng Ä‘ông đảo doanh nhân hoạt Ä‘á»™ng tá»± phát, hoàn toàn không hiểu biết những kỹ năng thông thÆ°á»ng tháºm chí những kiến thức liên quan vá» pháp luáºt, môi trÆ°á»ng và văn hóa… Tuy nhiên, kỹ năng và kiến thức cÅ©ng má»›i chỉ là những gì có thể há»c được trong các cÆ¡ sở Ä‘ào tạo. Äể trở thành má»™t nhà kinh doanh giá»i còn phải có tinh thần sáng tạo. Hiệu quả trong kinh doanh chính là thÆ°á»›c Ä‘o tính Ä‘úng đắn của các giải pháp và cÅ©ng chính là thÆ°á»›c Ä‘o tài năng của doanh nhân.
Khả năng hợp tác và cạnh tranh quốc tế.
Äó là má»™t trong những phẩm chất không thể thiếu của nhà kinh doanh hiện đại. Chúng ta Ä‘ang sống trong má»™t thá»i đại mà không má»™t cá nhân hay quốc gia nào có thể đứng ngoài xu thế toàn cầu hóa. Hợp tác tốt có nghÄ©a là có nhiá»u lợi thế và do Ä‘ó có nhiá»u cÆ¡ há»™i chiến thắng trong cạnh tranh.
Cuối cùng, Ä‘iá»u tôi muốn nhấn mạnh ở Ä‘ây là hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh có liên quan, tháºm chí Ä‘á»™ng chạm đến lợi ích – cả váºt chất lẫn tinh thần – của nhiá»u ngÆ°á»i, nhiá»u tầng lá»›p trong xã há»™i, nên cần phải được Ä‘iá»u chỉnh trên những cÆ¡ sở mang tính văn hóa. Những tiêu chuẩn văn hóa kinh doanh má»™t mặt buá»™c doanh nhân tuân theo những tiêu chuẩn nhân bản cÆ¡ bản phổ biến nhất, mặt khác phải tạo cho doanh nhân má»™t không gian tá»± do để hoạt Ä‘á»™ng có hiệu quả. Má»™t ná»n văn hoá kinh doanh nhÆ° váºy sẽ góp phần để ná»n kinh tế Việt Nam cùng cả nÆ°á»›c há»™i nháºp vào Ä‘á»i sống kinh tế chính trị toàn cầu.